Wiele firm, szczególnie w czasach spowolnienia gospodarczego, ma trudności z optymalizacją ruchów pieniężnych w obszarze należności i zobowiązań, co niestety konsekwentnie przekłada się na występowanie dość poważnych zatorów płatniczych. Ta sytuacja zmusza przedsiębiorców do poszukiwania takich sposobów finansowania swojej działalności, które przede wszystkim umożliwią pozyskanie środków płatniczych w krótkim czasie. Niewątpliwie, jednym z dostępnych źródeł spełniającym powyższe kryterium jest faktoring. Oprócz tego, że instytucje faktoringowe są w stanie szybko dostarczyć środki pieniężne podmiotom gospodarczym, to oferują także wiele innych usług, z których klienci coraz chętniej korzystają.
Przedsiębiorstwo, sprzedające produkty/usługi z odroczonym terminem płatności jednocześnie samo jest dłużnikiem, czyli ma określone zobowiązania wobec dostawców. Dlatego też, osoby zarządzające podmiotem gospodarczym, nie chcąc dopuścić do wystąpienia „luki płynności” wynikającej z braku synchronizacji wymagalnych zobowiązań oraz otrzymywanych środków pieniężnych od nabywców ich produktów bądź usług, szukają odpowiedniego rozwiązania, które pozwoli im utrzymać płynność gotówkową. Jednym z nich jest właśnie skorzystanie z usług instytucji faktoringowej. Dostępne są również inne możliwości pozyskania kapitału (piszemy o nich na naszej stronie).
W faktoringu przedsiębiorstwo, przenosząc swoje wierzytelności z tytułu sprzedanych produktów, towarów bądź usług na wyspecjalizowaną do wykupu należności jednostkę, otrzymuje od niej w zamian kwoty wynikające z faktur, zazwyczaj jeszcze przed terminem ich płatności. Przy czym jest to z reguły ok. 80% – 90% całej sumy, a reszta jest wypłacana po uregulowaniu płatności przez dłużnika na rzecz instytucji faktoringowej (jest to tzw. faktoring niepełny zaliczkowy – jeden z podstawowych rodzajów). Dzięki temu podmiot gospodarczy ma stale zapewnione środki finansowe na regulowanie bieżących wydatków i nie musi obawiać się wystąpienia zatorów płatniczych. Oczywistym jest, że instytucje faktoringowe pobierają odpowiednie marże i opłaty za świadczone usługi, dlatego też przed przystąpieniem do podpisania z nimi umowy, która z reguły jest zawierana na dłuższy okres, przedsiębiorstwo powinno dokładnie zbadać jej opłacalność.
Poniższy schemat w uproszczeniu przedstawia przykładową transakcję z wykorzystaniem faktoringu niepełnego zaliczkowego, w której dłużnik wywiązuje się ze swoich zobowiązań w terminie.
Opis transakcji:
- Producent zbywa produkty lub usługi, wystawiając jednocześnie fakturę na 20 tys. zł z terminem uregulowania płatności wynoszącym 30 dni.
- Kontrahent w przeciągu 30 dni powinien zapłacić przedsiębiorcy za zakupione produkty bądź usługi.
- Przedsiębiorca sprzedaje swoje wierzytelności instytucji faktoringowej w wysokości 20 tys. zł.
- Instytucja faktoringowa nabywa wierzytelności i jednocześnie wypłaca producentowi ok. 80% z 20 tys. zł minus naliczone marże, stanowiące przychód dla faktora.
- Kontrahent zostaje poinformowany o cesji wierzytelności na instytucję faktoringową i tym samym o zmianie adresata płatności.
- W przeciągu 30 dni dłużnik wpłaca kwotę 20 tys. zł na konto instytucji faktoringowej.
- Faktor wpłaca na rzecz przedsiębiorcy pozostałe do uregulowania 20% z 20 tys. zł.
Umowy faktoringowe mogą być konstruowane w różny sposób, w zależności od potrzeb przedsiębiorców i propozycji składanych przez określonych faktorów. Dlatego też, można wyróżnić różne rodzaje faktoringu, będące odzwierciedleniem przyjętych kryteriów ich podziału. Najbardziej podstawowy podział, który pokazuje na kim spoczywa ryzyko niewypłacalności dłużnika przedstawiono poniżej:
a) faktoring pełny (faktoring właściwy) – dotyczy tych umów, w których wraz z przelaniem wierzytelności na faktora, przekazywane jest mu jednocześnie ryzyko niewypłacalności dłużnika. Innymi słowy, to faktor bierze na siebie odpowiedzialność wyegzekwowania należności od nabywcy produktów, towarów bądź usług.
b) faktoring niepełny (faktoring niewłaściwy) – faktorant po przelaniu wierzytelności na instytucję faktoringową nadal ponosi odpowiedzialność za wypłacalność dłużnika. Oznacza to, że w momencie, kiedy kontrahent nie jest w stanie uregulować zobowiązań wobec faktora, przedsiębiorca musi mu zwrócić wypłaconą wcześniej zaliczkę. W praktyce często odbywa się to w ten sposób, iż faktorzy sami potrącają od kolejnych skupionych wierzytelności stracone wcześniej sumy.
c) faktoring mieszany – jest to połączenie dwóch powyższych rodzajów faktoringu. W rzeczywistości wygląda to w ten sposób, iż faktor ustala limity pieniężne w stosunku do poszczególnych dłużników, powyżej których odpowiedzialność na siebie przejmuje faktorant. Jeżeli np. limit wynosi 100 tysięcy, to do tej kwoty mamy do czynienia z faktoringiem pełnym, a w momencie kiedy wierzytelność przekracza ten pułap, np. osiąga poziom 150 tysięcy, to ryzyko wypłacalności kwoty ponad ten limit, czyli 50 tysięcy, spoczywa na faktorancie.
Konsekwencjami wykorzystania faktoringu, które bez wątpienia mają korzystny wpływ na sytuację podmiotu gospodarczego, są przede wszystkim wszelkie aspekty związane z uzyskaniem środków pieniężnych. Regulowanie w terminie zobowiązań przez jednostkę gospodarczą nie tylko poprawia jej wizerunek wśród kontrahentów czy potencjalnych partnerów, ale również pozycjonuje dany podmiot na rynku jako wiarygodny i godny zaufania. Ponadto, ten sposób pozyskania kapitału jest pewnego rodzaju narzędziem do poprawy płynności jednostek gospodarczych. Jest to zwłaszcza widoczne w momencie, kiedy przedsiębiorstwo korzysta z pełnej formy faktoringu. Dlatego też, jeśli podmiotowi gospodarczemu zależy na szybkim polepszeniu wskaźników finansowych, to rozwiązaniem może być właśnie skorzystanie z usług instytucji faktoringowej. Ponadto, faktorant odnosi korzyści związane z tym, iż to faktor zarządza należnościami, co znacznie zmniejsza nakład pracy w danej jednostce gospodarczej.
Z drugiej strony, faktoring, jak każda z zewnętrznych form finansowania przedsiębiorstwa, ma swoją cenę i skorzystanie z niego wiąże się z ponoszeniem przez faktorantów różnych opłat. A są nimi przede wszystkim prowizje (przygotowawcza, administracyjna, delcredere), odsetki (dyskontowe, umowne, od przeterminowanych faktur) oraz marże za usługi dodatkowe.
Katarzyna Kalinowska
Grant Thornton
