Spółka, która wypłaca dywidendę lub zaliczkę na jej poczet musi pamiętać o pobraniu należnego podatku dochodowego, a także dopełnieniu pewnych obowiązków informacyjnych.
Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Oczywiście w praktyce zdarzają się sytuacje – i są one dozwolone prawnie – że umowa spółki przewiduje inny sposób podziału zysku.
Dywidenda zależy od udziału
Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów. Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe. Kto te pieniądze otrzyma? Wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy).
Dzień dywidendy wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale wspólników, chyba, że ten dzień nie zostanie określony, wówczas dywidenda jest wypłacana w dniu określonym przez zarząd.
Zaliczki po spełnieniu warunków
W praktyce możliwe jest także wypłacenie zaliczki na dywidendę. Jednak do takiej wypłaty konieczne jest spełnienie pewnych warunków. Po pierwsze, spółka rok musi zakończyć zyskiem. Po drugie, zgromadzenie wspólników musi zatwierdzić sprawozdanie finansowe. Po trzecie, firma musi dysponować wystarczającymi środkami na taką wypłatę.
Trzeba też wiedzieć, że zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne.
Firmy, które zdecydują się na wypłatę zaliczki na poczet dywidendy powinny zdawać sobie sprawę z tego, że będzie się to wiązało z pewnymi skutkami podatkowymi. A mianowicie, otrzymanie przez wspólników takiej zaliczki traktowane jest przez przepisy podatkowe jako dochód (przychód) z udziału w zyskach osób prawnych. Od takiego dochodu trzeba zapłacić 19-proc. podatek, pobierany przez płatnika (spółkę) i płatny do 20 dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym nastąpiła wypłata zaliczki.
Co ważne, Kodeks spółek handlowych nie wyjaśnia co zrobić w sytuacji, w której doszło do wypłaty zaliczki na poczet dywidendy, a po zakończeniu roku okazało się, że spółka nie osiągnęła zysku, ewentualnie zaliczka przekracza wysokość dywidendy. Jedynie wtedy, gdy wspólnik otrzymał wypłatę wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki, obowiązany jest do zwrotu tej wypłaty. Wydaje się zatem, że zaliczka na poczet dywidendy ma charakter bezzwrotny. Z drugiej jednak strony, członkowie organów spółki (w tym zarząd) ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę i odpowiadają za jej zwrot solidarnie z odbiorcą. W tej sytuacji jedynym wyjściem wydaje się zawarcie odpowiednich postanowień dotyczących ewentualnego zwrotu zaliczki w umowie spółki. Oczywiście w sytuacji, gdy zaliczka przekracza wysokość dywidendy wynikającą z uchwały o podziale zysków.
Ewidencja wypłat w księgach
Gdy spółka wypłaci dywidendę, konieczne jest ujęcie tego faktu w księgach rachunkowych. Przepisy ustawy o rachunkowości przewidują, że w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Dywidendy należy traktować jako przychody finansowe w momencie powzięcia uchwały o podziale zysku (chyba że w uchwale określono inny dzień prawa do dywidendy). Zgromadzenie wspólników może zdecydować, że na dywidendę przeznacza cały lub tylko część zysku netto. Udziałowcy otrzymują dywidendę już po potrąceniu podatku dochodowego.
Należną dywidendę można zaksięgować na kontach:
1) uchwała o podziale zysku – należna dywidenda (kwota brutto):
Wn konto Rozrachunki z tytułu wypłat z zysku
Ma konto Dywidendy i udziały w zyskach,
2) zryczałtowany podatek dochodowy od dywidendy:
Wn konto Podatek dochodowy (w analityce – podatek ryczałtowy)
Ma konto Rozrachunki z tytułu wypłat z zysku,
3) wpływ dywidendy na konto bankowe:
Wn konto Bieżący rachunek bankowy
Ma konto Rozrachunki z tytułu wypłat z zysku.
Przykład 1
Zarachowanie zaliczki na poczet dywidendy w wysokości 50 000 zł
WN Pozostałe rozrachunki
MA Przychody finansowe
Zarachowanie pobranego przez płatnika 19% zryczałtowanego podatku dochodowego
9500 zł
WN Rozrachunki publicznoprawne
MA Pozostałe rozrachunki
Oraz równolegle
WN Podatek dochodowy
MA Rozrachunki publicznoprawne
Wpływ należnej zaliczki na rachunek bankowy 40 500 zł
WN Rachunek bankowy
MA Pozostałe rozrachunki
Przykład 2
Księgowanie wypłaconej dywidendy
Zarachowanie dywidendy w dacie podjęcia uchwały 50 000 zł
WN Rozliczenie wyniku finansowego
MA Pozostałe rozrachunki
Pobranie 19% zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy wypłaconej wspólnikom 9500 zł
WN Pozostałe rozrachunki
MA Rozrachunki publicznoprawne
Zapłata podatku dochodowego na rachunek urzędu skarbowego 9500 zł
WN Rozrachunki publicznoprawne
MA Rachunek bankowy
Wypłata dywidendy po odliczeniu kwoty podatku 40 500 zł
WN Pozostałe rozrachunki
MA Rachunek bankowy
Teresa Żołądek
Manager
Grant Thornton
