W obrocie gospodarczym mamy do czynienia z ogromem operacji w związku, z którymi pojawiają się rozbieżności co do zrozumienia tematu, pojęć, itp. Często określenie stron, nazwanie rodzaju transakcji czy wystawienie prawidłowego dokumentu może te wątpliwości pogłębić. W niniejszym artykule postaramy się je rozwiać i tym samym wspomóc początkujących przedsiębiorców w rozeznaniu się w fundamentalnych kwestiach księgowych.
W momencie podjęcia decyzji o rozpoczęciu transakcji należy ustalić jej strony, warunki i prawidłowo wystawić dokumenty. Poprawnie wystawiona faktura VAT musi zawierać pewne elementy określające strony transakcji. Są nimi:
- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów wraz z adresami
- numer za pomocą którego podatnik i nabywca jest identyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał towar lub usługę.
Jeśli odbiorcą towarów czy usługi nie jest nabywca, wówczas oprócz nabywcy na fakturze można określić dane odbiorcy – również adres, nazwę lub imię z nazwiskiem, numer identyfikacji podatkowej oraz miejsce odbioru towaru lub wykonania usługi.
Może pojawić się też kolejne ogniwo, czyli płatnik. Pojawia się on na fakturze w momencie, kiedy ktoś inny płaci za towar.
Kto zatem jest najważniejszą stroną transakcji?
Dla sprzedawcy, z podatkowego punktu widzenia, jedyną stroną transakcji jest nabywca. Wymienienie płatnika czy odbiorcy na dokumencie nie jest obowiązkowe, gdyż nie są to strony transakcji. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy nabywcą jest instytucja publiczna. W takim przypadku należy, zgodnie z przepisami, umieścić na fakturze dane odbiorcy i płatnika.
Nie należy zatem porównywać tych pojęć, ponieważ nie są one tożsame. Kupujący, czyli nabywca, musi się obligatoryjnie pojawić na fakturze. Jest nim osoba fizyczna lub prawna nabywająca towary lub usługi w celu odsprzedaży lub zaspokojenia swoich potrzeb. I jest to jedyna strona transakcji dla sprzedawcy. Pomiędzy nimi następuje transakcja zakupu. Odbiorca to strona, która bezpośrednio odbiera towar, czy też otrzymuje wykonanie usługi. Płatnik z kolei, to strona, która płaci za dany towar lub usługę.
Przeczytaj więcej o outsourcingu finansowo-księgowym
Kim jest podatnik VAT i płatnik VAT?
Wbrew pozorom podatnik VAT, to ktoś inny niż płatnik VAT. W myśl Ordynacji podatkowej (art. 7) podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Z kolei płatnikiem (art. 8) jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. W skrócie podatnik nie pobiera od nikogo podatku, nalicza go i sam wpłaca do właściwego organu podatkowego z własnego majątku, a płatnik nalicza, pobiera i wpłaca podatek do organu podatkowego. Co ważne nie wpłaca podatku z własnego majątku, lecz ze środków przekazanych mu przez podatnika.
Płatnik VAT i podatnik VAT w myśl ustawy o VAT
Ustawa o VAT instytucję płatnika VAT reguluje w art. 18. W myśl Ustawy podatnikami są organy egzekucyjne wymienione w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego.
Podatnikiem VAT w myśl art. 15 ustawy o VAT jest osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej oraz osoba fizyczna, wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą.
Zgodnie z art. 16 podatnikami mogą być również podmioty dokonujące okazjonalnej wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu.
Podatnikami zgodnie z art.17 ustawy mogą być osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej:
1) na które został nałożony obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku gdy towar lub cło zostało zwolnione z opłaty, zawieszone, czy zastosowano na nie stawkę preferencyjną;
2) uprawnione do uszlachetniania czynnego lub procedury odprawy czasowej, nawet w momencie nabycia tego prawa wskutek nabycia;
3) dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
4) nabywające usługi, pod warunkiem, że:
- usługodawcą jest podatnik nie posiadający siedziby działalności na terytorium kraju, oraz w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, nie jest on zarejestrowany;
- usługobiorcą jest w przypadku usług do których stosuje się art. 28b – podatnik zarejestrowany do Vat lub obowiązany do zarejestrowania; w pozostałych przypadkach – podatnik posiadający siedzibę działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju;
5) nabywające towary, jeżeli:
- dokonującym ich dostawy jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju;
- nabywcą jest w przypadku nabycia gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej, energii cieplnej lub chłodniczej – podmiot zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust.4 lub art.97 ust.4; w pozostałych przypadkach podatnik o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju;
6) obowiązane do zapłaty podatku na podstawie art. 42 ust. 8 lub ust. 10;
7) nabywające towary wymienione w załączniku 11 do ustawy z zastrzeżeniem 1c, jeżeli dokonującym dostawy jest podatnik u którego sprzedaż nie jest zwolniona na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, nabywcą jest podatnik zarejestrowany jako podatnik Vat czynny, dostawa nie jest objęta zwolnieniem;
8) nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14, pod warunkiem, że usługodawca jest podatnikiem o którym mowa w art. 15 u którego sprzedaż nie jest zwolniona na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 oraz usługobiorcą jest podatnik o którym mowa w art. 15, czyli zarejestrowany jako podatnik Vat czynny.
