Twórcze podejście do problemów księgowych, kreowanie rozwiązań dostosowanych do specyfiki branży, w jakiej działa przedsiębiorstwo oraz do charakteru firmy, jest zjawiskiem pozytywnym – pod warunkiem pełnej zgodności z obowiązującym prawem oraz rzetelnego i jasnego prezentowania informacji finansowych.
Pojęcie rachunkowości kreatywnej zrobiło medialną karierę z chwilą wykrycia oszustw księgowych w amerykańskiej korporacji Enron w 2001 roku. Owo wydarzenie sprawiło, że kreatywna rachunkowość jest obecnie postrzegana przez wiele osób jako zjawisko negatywne, mimo, że tak naprawdę stanowi część prawnie uregulowanej polityki rachunkowości.
Kontrowersje wokół kreatywnej rachunkowości są także wynikiem znacznego wyprzedzania regulacji prawnych przez dynamiczną rzeczywistość gospodarczą. Przedsiębiorcy nierzadko sami muszą rozwiązywać problemy, o których przepisy jeszcze nie wspominają. Z kolei osoby sporządzające sprawozdania finansowe muszą mierzyć się z brakiem wzorców, standardów, reguł i procedur, które powinny stanowić podstawę podejmowania decyzji dotyczących sposobu tworzenia informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych.
Byle zgodnie z przepisami
Twórcze podejście do problemów księgowych, kreowanie rozwiązań dostosowanych do specyfiki branży, w jakiej działa przedsiębiorstwo oraz do charakteru firmy, jest zjawiskiem pozytywnym – pod warunkiem pełnej zgodności z obowiązującym prawem oraz jasnego i rzetelnego prezentowania zasad rachunkowości – ujmuje się je w dodatkowej informacji dołączonej do sprawozdania finansowego jednostki.
Kreatywną księgowością można zatem nazwać wybór najkorzystniejszego dla danego przedsiębiorstwa rozwiązania, dzięki któremu będzie mogło zaprezentować najbardziej pożądany przez siebie finansowy efekt swojej gospodarczej działalności.
Na co pozwala UOR?
Obecnie ustawa o rachunkowości dopuszcza wielość rozwiązań księgowych, m. in. w obszarach:
- wyceny – środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, produktów, materiałów, towarów, inwestycji, należności, zobowiązań,
- wyboru metody rozchodu towarów,
- wariantów naliczania amortyzacji,
- ujmowania podatku odroczonego.
Warunkiem zastosowania danego rozwiązania jest udokumentowanie przez zarząd zasadności przyjętej metodologii – oczywiście dopuszczonej ustawą – w polityce rachunkowości danej firmy.
Własne rozwiązania rachunkowe powinny być ograniczone do absolutnego minimum, ale należy je przyjąć w sytuacji braku regulacji prawnych w danym obszarze. Warunkiem jest brak sprzeczności z jakimikolwiek istniejącymi uregulowaniami prawnymi w danym momencie oraz jasne, kompletne i uzasadnione zaprezentowanie zastosowanych przez jednostkę zasad w dokumencie opisującym jej politykę rachunkowości.
Każdy chce się podobać
Generalnie każde przedsiębiorstwo dąży do pokazania swoich danych rachunkowych w jak najkorzystniejszym świetle, gdyż informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym są wykorzystywane do użytku nie tylko wewnętrznego (na potrzeby zarządu), ale zwłaszcza zewnętrznego (dla inwestorów, kredytodawców, klientów). Sprawozdanie finansowe służy m. in. do zachęcenia interesariuszy firmy do podjęcia z nią współpracy. Na tej podstawie firmy budują własny wizerunek wśród konkurentów, klientów i kontrahentów.
Kreatywna nie znaczy agresywna
Wraz ze zwiększeniem świadomości kadry kierowniczej firm w zakresie polityki rachunkowości i jej elastyczności, zaczęto odróżniać rachunkowość agresywną, mającą jedynie wydźwięk pejoratywny (kojarzący się z oszustwem księgowym) od rachunkowości kreatywnej, prowadzonej zgodnie z powszechnie obowiązującym prawem, polityką i zasadami rachunkowości.
Biorąc pod uwagę różnorodność profili działalności firm oraz istnienie szeregu nieuregulowanych prawnie zagadnień, stosowanie indywidualnych rozwiązań jest już nie tylko oznaką biegłości oraz profesjonalizmu księgowych, ale staje się koniecznością, której nie sposób uniknąć. Kreatywną księgowość warto świadomie stosować, pod warunkiem działania w ramach obowiązujących przepisów.
Aleksandra Klimkiewicz
Asystent w Zespole Outsourcingu Rachunkowości
Grant Thornton
