Czy rok podatkowy jest tożsamy z kalendarzowym? Czy zawsze trwa 12 miesięcy?
Co do zasady rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Co do zasady, gdyż przepisy przewidują różne wyjątki od tej reguły, które zostały opisane poniżej.
Rok podatkowy to 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych
Ogólna definicja roku podatkowego jest zawarta w art. 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r. poz. 613). Mówi on wprost, iż rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej.
W ustawie z dnia z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 851, zwaną dalej „ustawą o pdop” ) kwestię tę z kolei reguluje art. 8 ust. 1-7. Zgodnie z tym przepisem rokiem podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 2, 2a, 3 i 6, jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w umowie spółki, albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych podatników i zawiadomi o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego; wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych.
Podobna definicja zawarta jest w Ustawie o rachunkowości (Dz.U. z 2013 r. poz. 330) w art. 3 ust. 1 pkt 9. Tutaj używane jest pojęcie roku obrotowego, przez które to rozumie się rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę.
Z powyższego wynika więc, że Ustawodawca w różnych aktach prawnych definiuje rok podatkowy jako rok kalendarzowy. Jednak podatnikom przyznaje prawo wyboru roku podatkowego innego niż kalendarzowy trwający kolejnych dwanaście miesięcy kalendarzowych. Należy w tym wypadku dokonać tylko odpowiedniego zawiadomienia i to najpóźniej w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności (art. 8 ust. 5 ustawy o pdop).
Pierwszy rok działalności inaczej
Krótszy rok podatkowy jest możliwy w przypadku podjęcia po raz pierwszy działalności.
Wówczas to:
– pierwszy rok podatkowy trwa od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego albo:
– do ostatniego dnia wybranego roku podatkowego, nie dłużej jednak niż dwanaście kolejnych miesięcy kalendarzowych.
Natomiast spółka może wydłużyć pierwszy rok podatkowy/obrotowy. Jest to możliwe, gdy spółka podejmuje działalność w drugiej połowie roku kalendarzowego i wybiera rok podatkowy pokrywający się z rokiem kalendarzowym. Wówczas to:
– pierwszy rok podatkowy może trwać od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego następującego po roku, w którym rozpoczęto działalność (art.8 ust.2a ustawy o pdop)
Zasada ta zawarta jest również w Ustawie o rachunkowości, której przepis art. 3 ust. 1 pkt 9 stanowi, iż jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. Co oznacza możliwość wydłużenia roku obrotowego.
Z powyższych przepisów wynika zatem, że o ile zasadą jest, iż rok podatkowy (kalendarzowy lub wybrany przez podatnika) trwa kolejne dwanaście miesięcy kalendarzowych, to w odrębny sposób została unormowana długość pierwszego roku podatkowego dla podatników, którzy w trakcie roku kalendarzowego podejmują po raz pierwszy działalność. I tak ci, którzy rozpoczęli działalność w pierwszej połowie roku kalendarzowego mają rok podatkowy krótszy niż dwanaście miesięcy, natomiast ci, którzy zrobili to w drugiej połowie roku, mogą skorzystać z jego wydłużenia do końca roku następnego.
Gdy zmieniamy rok podatkowy/obrotowy
Zdarza się, że z różnych powodów chcemy dokonać zmiany przyjętego wcześniej roku podatkowego/obrotowego.
Wówczas to za pierwszy po zmianie rok podatkowy uważa się okres od pierwszego miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do końca roku podatkowego nowo przyjętego. Okres ten nie może być krótszy niż dwanaście i dłuższy niż dwadzieścia trzy kolejne miesiące kalendarzowe (art. 8 ust. 3 ustawy o pdop). Co istotne, należy w tym wypadku dokonać zawiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego i to najpóźniej w terminie 30 dni, licząc od dnia zakończenia ostatniego roku podatkowego.
Podobnie tę kwestię reguluje wspomniany art. 3 ust. 1 pkt 9 Ustawy o rachunkowości, który mówi, iż w przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.
Gdy konieczne zamknięcie ksiąg
Jeżeli z odrębnych przepisów wynika obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych (sporządzenia bilansu) przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego, za rok podatkowy uważa się okres od pierwszego dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych. W tym przypadku za następny rok podatkowy uważa się okres od dnia otwarcia ksiąg rachunkowych do końca przyjętego przez podatnika roku podatkowego (art. 8 ust. 6 ustawy o pdop).
Zmiana roku w prawie handlowym
Należy pamiętać, iż podatnik, który zamierza dokonać zmiany roku podatkowego/obrotowego, nie może go zmienić w trakcie jego trwania. Wynika to nie tylko z opisanych przepisów prawa bilansowego i podatkowego, lecz także handlowego.
Zgodnie bowiem z art. 255 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1030) zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru. Natomiast stosownie do art. 256 § 1 Ksh zmianę umowy spółki zarząd zgłasza do sądu rejestrowego. Zatem każda zmiana dotychczasowego tekstu umowy wymaga wpisu do rejestru. Wpis ten ma charakter konstytutywny. W konsekwencji, to chwila jego dokonania wpływa na skutki prawne zmiany umowy spółki. Od momentu bowiem rejestracji przedmiotowej zmiany umowy, skutki prawne tejże czynności zostają rozszerzone na podmioty trzecie.
Magdalena Augustynowicz
Senior Menedżer
Grant Thornton
