Zmiany zasad obrotu bezgotówkowego od 2017 r.

Od 1 stycznia 2017 r. wszelkie rozliczenia pieniężne przedsiębiorców, gdzie stroną transakcji z której płatność wynika, jest inny przedsiębiorca, a wartość transakcji przekracza 15 000 zł, muszą następować poprzez rachunek bankowy przedsiębiorcy.

Taki obowiązek nakłada na przedsiębiorców ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 780).

Obecnie zgodnie z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:

1)    stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2)    jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

Od nowego roku zmianie ulegnie wartość transakcji wymieniona w punkcie 2. – nowy obowiązkowy limit, dla którego będzie konieczna płatność za pośrednictwem rachunku bankowego, będzie wynosił 15 000 zł. Porównując obostrzenia obowiązujące w niektórych krajach UE (we Francji – 3000 euro, w Portugalii – 1000 euro, w Hiszpanii – 2500 euro, w Bułgarii – 5000 euro), limit ten nie wydaje się wcale niski.

Nadrzędnym celem tej nowelizacji jest zwiększenie transparentności dokonywanych transakcji, wzrost uczciwej konkurencji między przedsiębiorcami, zmniejszanie szarej strefy i w konsekwencji zwiększenia dochodów budżetu państwa. Dlatego też w ustawie o podatku dochodowym (CIT i PIT) wprowadzono sankcje za dokonanie płatności poza rachunkiem płatniczym. Odpowiednio dodany art. 24e i art. 15d jednoznacznie wskazuje, że podatnicy prowadzący działalność pozarolniczą nie zaliczą do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej kwota płatności wskazana w art. 22 ustawy o swobodzie działalności, nie nastąpiła za pośrednictwem rachunku płatniczego. W tej sytuacji podatnik będzie zobowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodu lub też zwiększenia przychodu (gdy zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów nie będzie możliwe). Uzależnione jest to od możliwości ujęcia kosztu w księgach (koszt pośredni lub bezpośredni). Niezależnie czynność tą należy dokonać w miesiącu, w którym została dokonana płatność poza rachunkiem płatniczym.

Nowe przepisy mają zastosowanie mają zastosowanie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2016 r. Nie stosuje się ich do płatności dotyczących transakcji zawartych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, jeżeli wartość transakcji nie przekraczała dotychczasowego limitu, a także kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed dniem wejścia w życie ww. ustawy.

Co warte podkreślenia, nowych regulacji nie stosuje się do transakcji rozliczanych w formie kompensat i barterów. Natomiast wszelkie płatności dokonywane za pomocą kart płatniczych związanych z rachunkami płatniczymi, a także systemów pośredniczących w płatnościach, będą uznawane jako dokonane za pośrednictwem rachunku płatniczego.

Nowe przepisy będą miały także wpływ na kwestie związane z opodatkowania podatkiem VAT, w szczególności regulacje dotyczące zadeklarowania zwrotu bezpośredniego w przypadku nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Podatnik może starać się o zwrot powstałej nadwyżki zależnie od rodzaju dokonywanej transakcji. Podstawowy termin to 60 dni. Jednak na wniosek podatnika, złożony wraz z deklaracją podatkową, zwrot podatku dokonywany jest w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, w przypadku, gdy kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, wynikają właśnie z faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone, z uwzględnieniem art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W obliczu tej nowelizacji, księgując koszty należy więc nie tylko ująć je w odpowiednich okresach, ale także zwracać uwagę na formę płatności w wysokości określonej przez wspomnianą ustawę.

Teresa Żołądek 
Menedżer 
Grant Thornton