Podatnicy dokonujący zakupów środków trwałych mogą tego rodzaju wydatki zaliczyć w koszty poprzez systematyczne, planowe rozłożenie ich wartości w czasie za pomocą odpisów amortyzacyjnych. Zarówno Ustawa o rachunkowości, jak i przepisy podatkowe dają podatnikowi możliwość wyboru metody amortyzacji.
Czym jest amortyzacja środka trwałego?
Amortyzacja to nic innego jak ujęcie w kosztach wydatków na nabycie środków trwałych. Przy zakupie środków trwałych należy mieć na uwadze, że w momencie ich zakupu nie stanowią one kosztów uzyskania przychodu (z pewnymi wyjątkami). Wynik finansowy jest obciążany kosztami systematycznego zużycia środków trwałych, czyli właśnie odpisami amortyzacyjnymi. Wszelkie uregulowania w tym zakresie znajdziemy w art. 32 Ustawy o rachunkowości. Z przepisu tego wynika, iż odpisów amortyzacyjnych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia wartości środka trwałego na ustalony okres amortyzacji. Na dzień przyjęcia środka trwałego do użytkowania ustala się okres lub stawkę, a także metodę amortyzacji.
Ustawodawca nie narzuca konkretnej metody. W art. 16h pkt. 2 Ustawy o CIT wskazuje, że podatnicy dokonują wyboru jednej z metod określonej w przepisach przed rozpoczęciem amortyzacji i stosują ją aż do pełnego zamortyzowania środka trwałego.
Dla kogo amortyzacja degresywna?
Najczęściej stosowaną metodą amortyzacji jest metoda liniowa. Ogólnie rzecz ujmując polega ona na rozłożeniu wartości początkowej środka trwałego na określony okres amortyzacji w równych częściach. Dla przykładu, środek trwały o wartości początkowej 100.000 zł, dla którego ustalona liniowo stawka amortyzacji wynosi 20%, będzie amortyzowany przez okres 5 lat z rocznym odpisem amortyzacyjnym 20.000 zł (100.000 * 20% = 20.000 zł), co miesięcznie da kwotę odpisu 1666,66 zł.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, w art. 16k daje podatnikowi możliwość dokonania odpisów amortyzacyjnych tzw. metodą degresywną. Metoda ta może mieć zastosowanie dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych oraz środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych, w pierwszym podatkowym roku ich używania. Polega ona na zastosowaniu stawek podanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych (stanowiącym Załącznik do UPDOP), podwyższonych współczynnikiem, nie wyższym niż 2,0.
Metoda degresywna opiera się na założeniu, że zużycie środka trwałego w początkowym okresie jest największe, zaś jego ekonomiczna użyteczność maleje z każdym rokiem. Metodę tę nazywa się również metodą przyspieszoną i przy jej zastosowaniu należy pamiętać, że:
- w pierwszym okresie amortyzację nalicza się od wartości początkowej środka trwałego
- w kolejnych okresach amortyzację nalicza się od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne
- w roku, w którym roczna amortyzacja ustalona metodą degresywną jest mniejsza niż amortyzacja ustalona metodą liniową, dalsze odpisy amortyzacyjne ustalane są metodą liniową
Metoda degresywna daje bardziej realny obraz zużycia środka trwałego (odpisy amortyzacyjne są największe w pierwszych okresach użytkowania i mniejsze w okresie końcowym), niż metoda liniowa, która zakłada równomierne rozłożenie wartości początkowej (równe odpisy amortyzacyjne w każdym okresie użytkowania).
Praktyczne zastosowanie metod wyliczenia amortyzacji
Poniżej prezentujemy przykład wyliczenia amortyzacji metodą degresywną dla środka trwałego o wartości początkowej 100.000, stawce amortyzacji 20% oraz współczynniku 1,5.
ROK 1:
Wartość początkowa: 100.000 zł
Stawka amortyzacji powiększona o współczynnik = 20%*1,5
Roczna amortyzacja: 100.000*20%*1,5 = 30.000 zł
Wartość netto środka trwałego: 100.000 zł – 30.000 zł = 70.000 zł
ROK 2:
Podstawa do naliczenia amortyzacji: 70.000 zł
Stawka amortyzacji powiększona o współczynnik = 20*1,5
Roczna amortyzacja: 70.000 zł * 20% * 15% = 21.000 zł
Wartość netto środka trwałego: 70.000 zł – 21.000 zł = 49.000 zł
ROK 3:
UWAGA: Amortyzacja obliczona metodą degresywną jest mniejsza niż amortyzacja liniowa, dlatego następuje przejście na wyliczenie amortyzacji drogą liniową
Amortyzacja degresywna: 49.000 * 20% * 1,5 = 14.700 zł
Amortyzacja liniowa: 100.000 zł * 20% = 20.000 zł
Wartość netto środka trwałego: 49.000 zł – 20.000 zł = 29.000 zł
ROK 4:
Amortyzacja liniowa: 100.000 zł * 20% = 20.000 zł
Wartość netto środka trwałego: 29.000 zł – 20.000 zł = 9.000 zł
ROK 5:
Amortyzacja liniowa: 9.000 zł
Wartość netto środka trwałego: 9.000 zł – 9. 000 zł = 0 zł.
