„Możemy mieć do czynienia ze schematem podatkowym”, czyli metodą na unikanie płacenia podatków – tak brzmi najnowsza interpretacja Ministerstwa Finansów dotycząca „sztucznego” samozatrudnienia. Ale czy taki schemat mają obowiązek zgłosić do KAS samozatrudnieni? Odpowiedź poniżej.
Prace wykonywane w oparciu o umowę zlecenie lub na fakturę, zamiast na etacie, odbywające się „w stosunku podporządkowania”, mogą oznaczać – zdaniem resortu finansów – stosowanie schematu podatkowego i ewentualnie wymagać zgłoszenia przez przedsiębiorcę do szefa KAS. Do takich wniosków prowadzą najnowsze objaśnienia podatkowe Ministra Finansów z 31 stycznia br. Jak tłumaczy dyrektor Departamentu Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów, Dominik Kaczmarski, w rozmowie z Dziennikiem Gazetą Prawną, chodzi tu o sytuację, „gdy ktoś jest sztucznie zatrudniany na zasadzie samozatrudnienia, mimo braku niezależności i ryzyka gospodarczego, przy pełnym podporządkowaniu jednemu podmiotowi”. Czy zawsze trzeba taki schemat zgłosić? – o tym w dalszej części publikacji.
Korzyści podatkowe
Dotychczas ryzyko związane z samozatrudnieniem obejmowało głównie kwestie dotyczące opłacania składek ZUS. Coraz częściej jednak, od momentu wejścia w życie przepisów dot. schematów podatkowych, pojawiają się głosy ekspertów oraz samych przedsiębiorców, że skarbówka może wymagać raportowania także od samozatrudnionych. A to dlatego, że wykonywanie pracy w oparciu o umowę zlecenie lub faktury umożliwia uzyskanie istotnych korzyści podatkowych – rozliczania PIT według liniowej skali 19% zamiast 32% skali podatkowej. To ewidentna korzyść po stronie podatnika. Ponadto, zgodnie z obowiązującą od początku tego roku rozszerzoną definicją korzyści podatkowej (art. 3 pkt 18 ordynacji podatkowej), korzyść odniesie również płatnik, jeśli brak obowiązku pobrania przez niego podatku będzie wynikał z: niepowstania zobowiązania podatkowego, odsunięcia w czasie jego powstania lub obniżenia jego wysokości. To jednak wcale nie musi oznaczać konieczności raportowania do KAS.
Kto i kiedy ma raportować schemat?
Generalnie do raportowania schematów podatkowych są zobowiązane duże podmioty (wskazane w art. 86a par. 4 ordynacji podatkowej), tj. takie, których:
- roczne przychody lub koszty albo wartość aktywów przekraczają 10 mln euro
- lub roczna wartość zastosowanego schematu przekracza 2,5 mln euro.
Powyższe założenia zatem raczej nie będą dotyczyły pojedynczego samozatrudnionego. Ale zdecydowanie mogą dotyczyć pracodawcy, stąd to na pracodawcach może ciążyć ewentualny obowiązek raportowania tego typu schematów podatkowych.
Kiedy występuje schemat podatkowy?
Schemat podatkowy istnieje, gdy zachodzi kryterium głównej korzyści podatkowej oraz kiedy występuje tzw. ogólna cecha rozpoznawcza. Listę możliwych cech rozpoznawczych zawiera art. 86a par. 1 pkt 6 ordynacji podatkowej. W kontekście samozatrudnienia adekwatna zdaje się zwłaszcza następująca: „dochodzi do zmiany kwalifikacji dochodów (przychodów) do innego źródła dochodów (przychodów) lub zmiany zasad opodatkowania, których skutkiem jest faktycznie niższe opodatkowanie, zwolnienie lub wyłączenie z opodatkowania”. To ona może wskazywać na istnienie w danej sytuacji właśnie schematu podatkowego, przynajmniej według opinii resortu finansów. Wśród doradców podatkowych są podzielone zdania i nie ustają dyskusje.
Samozatrudnieni na cenzurowanym?
Jak wyjaśnia dyrektor Kaczmarski z resortu finansów w rozmowie z DGP, samozatrudnienie nie jest samo w sobie czymś nagannym. – Jest bardzo dużo sytuacji, w których będzie ono właściwą formą prawną zarobkowania, odpowiadającą temu, czym dana osoba rzeczywiście się zajmuje – tłumaczy. Dyrektor przytacza przykład freelancerów (tzw. wolnych strzelców – przyp. red.), którzy realizują różne zlecenia dla różnych zleceniodawców. Jednak gdy firma założona przez byłego pracownika realizuje zlecenia wyłącznie dla jego byłego pracodawcy, może wskazywać na stosowanie „schematu podatkowego”, w przypadku którego i zatrudniający i zatrudniany dzielą się korzyścią podatkową. Wówczas możemy mieć do czynienia ze schematem podatkowym, który – po spełnieniu wspomnianych wyżej kryteriów należy zgłosić szefowi KAS.
oprac.: HK za DGP z 25 lutego br., Zlecenie bądź samozatrudnienie zamiast umowy o pracę? To schemat podatkowy, Katarzyna Jędrzejewska
