Od 28 października konsumenci na terenie Rzeczpospolitej Polskiej zyskają bezwarunkowe prawo do regulowania płatności zarówno w formie gotówkowej, jak i bezgotówkowej – a akceptanci będą zobowiązani daną zapłatę przyjąć.
Z końcem miesiąca wejdzie w życie ustawa z 17 września 2021 r. (podpisana przez Prezydenta 28 września br.) o zmianie ustawy o usługach płatniczych. W ramach dodanych regulacji znalazł się nakaz akceptowania płatności w gotówce od konsumentów. Wspomniane przepisy są efektem nowelizacji ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych i w praktyce obligują sprzedawców (akceptantów płatności w toku zawierania umowy sprzedaży lub świadczenia usług) do przyjmowania zapłaty na terenie RP zarówno w formie gotówkowej, jak i bezgotówkowej.
Cel zmian jest dwojaki: (1) wyjście naprzeciw oczekiwaniom konsumentów, którzy preferują gotówkowe płatności i spotykali się z odmową przyjęcia takiej formy zapłaty; (2) prawne usankcjonowanie obowiązku przyjmowania gotówki przez sprzedawców, którego nie było – mimo funkcjonowania w obrocie prawnym regulacji (ustawa o NBP) stanowiących, że znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnym środkiem płatniczym w Polsce.
Kiedy sprzedawca może odmówić przyjęcia płatności w gotówce?
Akceptacja płatności gotówkowych nie będzie całkowicie bezwzględna. Wprowadzona regulacja obejmuje następujące wyłączenia:
- działalność internetowa,
- działalność prowadzona bez zatrudnienia kadry,
- impreza masowa, pod warunkiem zawarcia takiej informacji w regulaminie,
- jednorazowa transakcja o wartości równej lub większej średniemu wynagrodzeniu sektora przedsiębiorstw (nie uwzględniając wypłat z zysku) w III kwartale poprzedniego roku, ogłaszanego przez GUS (na ten moment 5370,64 zł).
Zakaz obarczania formy zapłaty dodatkowymi opłatami
Istotną informacją zapisaną w nowelizacji jest brak możliwości obciążania konsumenta dodatkową opłatą, wynikającą z wybrania bezgotówkowej formy płatności. Co więcej, różnicowanie ceny za wykonaną transakcję, ze względu na formę zapłaty, również nie może być stosowane przez przedsiębiorców.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie księgowości? Skorzystaj z outsourcingu finansowo-księgowego Grant Thornton >>
Jaka kara za odmowę sprzedaży przy wybranej formie płatności?
Nowe regulacje nie wspominają o sankcjach obciążających podmioty nieprzestrzegające nowych zasad, jednak prawnicy doszukują się podstawy prawnej w kodeksie wykroczeń (a dokładniej w art. 135), który mówi o wykroczeniu polegającym na odmowie sprzedaży towaru bez uzasadnionej przyczyny.
Art. 135. [Ukrywanie towaru lub odmowa jego sprzedaży]Kto, zajmując się sprzedażą towarów w przedsiębiorstwie handlu detalicznego lub w przedsiębiorstwie gastronomicznym, ukrywa przed nabywcą towar przeznaczony do sprzedaży lub umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia sprzedaży takiego towaru, podlega karze grzywny.
Większość Polaków to „płatnościowi tradycjonaliści”
Na podstawie opublikowanego przez NBP raportu pt. „Zwyczaje płatnicze w Polsce w 2020 r.” wynika, że 18,3% Polaków nie ma karty płatniczej, a 11,5% nie posiada konta w banku. Ponadto, gotówka jest wciąż najczęściej wybieranym środkiem płatności przez aż 97,8% ankietowanych.
Najnowsze regulacje – zważywszy na powyższe wyniki badania zwyczajów płatniczych Polaków – bez wątpienia usprawnią dokonywanie transakcji zwłaszcza przez starszą część konsumentów, którzy nie są dostatecznie zaznajomieni z nowoczesnymi technologiami lub im nie ufają.
