Resort finansów zaprasza do udziału w prekonsultacjach dotyczących przyszłości zawodu księgowego. Jakie propozycje ma dla księgowych i do kiedy można zgłaszać opinie?
Zawód księgowego w Polsce nie doczekał się – jak dotąd – precyzyjnych regulacji, ani definicji. Unormowane było jedynie usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych w ten sposób, że czynności składające się na nie mogły wykonywać wyłącznie osoby uprawnione – te, które mają certyfikat księgowego bądź świadectwo kwalifikacyjne Ministra Finansów oraz biegli rewidenci i doradcy podatkowi. W 2014 roku profesja księgowego została jednak zderegulowana w ramach działań mających ułatwić dostęp do ponad 200 zawodów. Jednakże oczekiwane efekty deregulacji nie zostały osiągnięte (patrz – ramka na końcu).
Biorąc pod uwagę powyższe zagadnienia oraz oczekiwania płynące z postulatów i petycji trafiających do resortu finansów, Sejmu, premiera czy Prezydenta, Ministerstwo Finansów postanowiło rozpocząć dyskusję na temat przyszłości zawodu księgowego. Celem jest wypracowanie „skutecznego, spełniającego oczekiwania rynku systemu, który zapewni odpowiednio wysoką jakość usług księgowych”. W tym celu pracownicy MF opracowali dokument przedstawiający zagadnienia warte rozpatrzenia, w którym pytają interesariuszy o kierunek zmian dotyczących przyszłości zawodu księgowego. Analiza wyników konsultacji ma pomóc obrać trajektorię dalszych działań.
Zawód księgowego – kwestie wymagające rozstrzygnięcia
Pracownicy resortu finansów podczas prekonsultacji proszą o wyrażenie stanowiska na następujące tematy:
- czy potrzebna jest zmiana systemu prawnego wprowadzająca regulacje w funkcjonowaniu zawodu księgowego,
- a jeśli tak, to jaki powinien być kierunek tych regulacji w zakresie m.in.:
- zawodów regulowanych w Polsce związanych z rachunkowością,
- problematyki zdefiniowania zawodu księgowego,
- klasyfikacji zawodów księgowych na potrzeby rynku pracy,
- Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.
Więcej na ten temat można zleźć w dokumencie MF pod tym linkiem >> TUTAJ <<.
Propozycje MF dotyczące przyszłości zawodu księgowego
Resort finansów dostrzega trzy kluczowe kierunki, w jakich mogą pójść rozwiązania dotyczące zawodu księgowego w Polsce.
- Pierwszym kierunkiem działań, postulowanych przez niektóre środowiska, może być włączenie zawodu księgowego do katalogu zawodów regulowanych. W praktyce oznaczałoby to tyle, że „czynności określone w przepisach prawa, do wykonywania których niezbędne jest posiadanie uprawnień księgowego mogłyby wykonywać jedynie te osoby, które mają odpowiednie zezwolenie, uzyskane po spełnieniu ściśle określonych warunków” (tj. czynności zastrzeżone dla zawodu księgowego). Równocześnie jednak osoby nieposiadające owych uprawnień księgowego nie mogłyby realizować takich czynności. Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w tym przypadku byłaby możliwość uzyskiwania odrębnych uprawnień przez podmioty chcące prowadzić np. usługowo określone/zastrzeżone czynności.
- Drugą z propozycji resortu finansów jest profesjonalizacja zawodu księgowego, rozumiana jako „usystematyzowanie zawodu księgowego, w tym m.in. zdefiniowanie zawodu, określenie czynności zawodowych, wprowadzenie dobrowolnej certyfikacji zawodowej”. Celem tych działań ma być „podniesienie bezpieczeństwa usług księgowych, a także podniesienie prestiżu zawodu księgowego oraz wzrost jakości pracy wykonywanej przez księgowych”. Nie miałoby się to wiązać z wprowadzeniem zawodu regulowanego, ponieważ czynności zastrzeżone nie byłyby prawnie określone. Miałaby jedynie istnieć możliwość – a nie prawny obowiązek – zdobycia kwalifikacji zawodowych „popartych uzyskaniem tytułu zawodowego certyfikowanego księgowego wydawanego przez organ państwowy lub wyznaczony ustawowo”.
- Trzecią opcją jest pozostawienie status quo bez większych zmian (czyli „niewprowadzanie zawodu regulowanego ani systemu zakładającego instytucjonalną profesjonalizację zawodu księgowego”), przy założeniu bazowania na kwalifikacjach rynkowych (m.in. włączonych do ZSK).
Szukasz pracy w zawodzie księgowego? Sprawdź zakładkę >> KARIERA Grant Thornton <<
Dlaczego zagadnienie przyszłości zawodu księgowego jest ważne?
Jak przystało na księgowych, posłużymy się danymi podanymi przez resort finansów:
- liczba przedsiębiorstw prowadzących księgi rachunkowe: 295 761,
- liczba przedsiębiorstw prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów: 1 446 817,
- liczba przedsiębiorstw prowadzących ewidencję przychodów 393 718 firm,
- liczba przedsiębiorstw prowadzących kartę podatkową 75 308.
Jak widać powyżej, są to „dane znaczące”. Wprowadzenie ewentualnych zmian dotyczących zawodu księgowego może się bezpośrednio odbić na decyzjach zawodowych tysięcy osób w Polsce – co będzie istotne zarówno dla osób zawodowo świadczących tego typu usługi, jak i osób z tych usług korzystających. Stąd właśnie MF chce poprzedzić ew. zmiany wnikliwą analizą i konsultacjami, licząc na zaangażowanie i głos wszystkich interesariuszy. Szkoda, że przy innych zagadnieniach skutkujących sporym nieładem, resort finansów nie wykazał się taką wnikliwością i przezornością (nie wspominając o czasie na konsultacje społeczne).
Księgowy, czyli kto – w Polsce i UE?
Do 9 sierpnia 2014 roku czynności obejmujące usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych mogły wykonywać wyłącznie osoby do tego uprawnione. Na przestrzeni lat wymagania certyfikacyjne MF dotyczące zawodu księgowego zmieniały się (pod uwagę brane było m.in. wykształcenie, zawodowa praktyka w księgowości czy uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu państwowego). Od wejścia w życie przepisów ustawy deregulacyjnej (tj. od 10 sierpnia 2014 r.) czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych może wykonywać każda osoba, która:
- „ma pełną zdolność do czynności prawnych,
- nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za ściśle określony katalog przestępstw, tj.za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za przestępstwa określone w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości,
- posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.
W krajach UE zawodem regulowanym w zakresie rachunkowości jest zawód biegłego rewidenta, którego zakres i obowiązki określa dyrektywa 2006/43/WE5 (ujednolicająca rozwiązania w całej UE). Zawód księgowego pozostaje nieuregulowany na poziomie legislacyjnym. Poszczególne kraje określają (mniej lub bardziej) sformalizowane wymogi jego wykonywania oraz zakres dozwolonych dla tzw. księgowego zadań.
Potrzebujesz fachowego wsparcia w zakresie rozliczeń finansowo-księgowych? Skorzystaj z outsourcingu finansowo-księgowego Grant Thornton >>
oprac. HZK za MF
Honorata Zakrzewska-Krzyś
Starszy specjalista ds. content marketingu w Grant Thornton. Prasowy dziennikarz ekonomiczny z kilkunastoletnim doświadczeniem zawodowym, samodzielna księgowa. Wieloletni współpracownik Grupy Wydawniczej Infor oraz Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Pisała m.in. dla Dziennika Gazety Prawnej czy Wydawcy Harvard Business Review Polska. Laureatka wyróżnienia prasowego „Pióro Odpowiedzialności” przyznawanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
