Kaucja to jedna z możliwości zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy, która jest częstym instrumentem stosowanym w relacjach między przedsiębiorcami. Pełni przede wszystkim funkcję gwarancyjną. Ustawa o podatku od towarów i usług nie odnosi się bezpośrednio do opodatkowania kaucji, czy zatem kaucja podlega opodatkowaniu VAT?
Kaucja jest określoną sumą pieniędzy wpłacaną przez zamawiającego usługę czy towar wykonawcy. Celem takiego działania jest zabezpieczenie roszczeń w przypadku niewywiązania się lub niewłaściwego wywiązania się ze zobowiązań przez wykonawcę. Kaucja może być również przekazana na pokrycie strat, które wynikły w trakcie realizacji zamówienia. Co do zasady w przypadku należytego wykonania umowy kaucja, która ją zabezpiecza, powinna zostać nienaruszona. Co istotne, że ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia kaucji.
Otrzymanie kaucji a VAT
Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wskazuje, że opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przy wpłacie kaucji nie można mówić o jej odpłatności, w związku ze zwrotnym charakterem, więc nie rodzi ona obowiązku podatkowego na gruncie podatku VAT. Zatem podmiot wpłacający nie ma możliwości odliczenia podatku VAT od kaucji. Dodatkowo wpłata kaucji nie jest dokumentowana fakturą, jak to jest w przypadku zaliczki, gdzie konieczna jest faktura zaliczkowa.
Potwierdza to też Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 26 października 2021 r. (znak: 0113-KDIPT1-2.4012.570.2021.2.IR), w której wskazuje, że: „Cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy, poprzez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający, co oznacza, że ustanowiona jest ona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji. Jest ona ze swej istoty świadczeniem o charakterze zwrotnym i nie stanowi zaliczki za wykonaną czynność. (…), należy stwierdzić, że w dacie otrzymania przez Wnioskodawcę kwoty depozytu zabezpieczającego (kaucji), opłata ta nie stanowi wynagrodzenia za skonkretyzowanie świadczenie, nie wiąże się z wykonaniem przez Wnioskodawcę świadczenia i tym samym w dacie jej otrzymania nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.”
Potrzebujesz wsparcia w zakresie księgowości? Sprawdź >> outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton <<
A co w przypadku zaliczenia kaucji na poczet wynagrodzenia?
Jeżeli kontrahenci ustalą, że w przypadku dotrzymania zobowiązań umownych kwotę kaucji należy zaliczyć na poczet wynagrodzenia – wówczas kwota kaucji zaliczyłaby się do podstawy opodatkowania VAT. Potwierdza to art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
