Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie stwierdził w majowym wyroku, że wspólnik wykonujący powtarzalne świadczenia niepieniężne na rzecz spółki w ramach stosunku korporacyjnego podobnego do stosunku pracy, nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej, stąd jego wynagrodzenie z tego tytułu nie powinno być opodatkowane VAT. Krajowa Izba Skarbowa dotąd zajmowała przeciwne stanowisko. Wyrok jest nieprawomocny.
Kolejne obciążenia fiskalne sprawiają, że podatnicy szukają sposobów na ich redukcję – także wspólnicy wykonujący powtarzalne świadczenia niepieniężne, chcący uniknąć konieczności odprowadzania od nich podatku VAT. W tej sprawie rzeszowski WSA wydał w maju wyrok stojący w kontrze wobec utrwalonego stanowiska Krajowej Informacji Skarbowej (KIS). Co dokładnie stwierdził sąd i co warto w tej sprawie wiedzieć?
Jak definiować świadczenie niepieniężne wspólników?
Kodeks spółek handlowych w art. 176 definiuje pojęcie powtarzających się świadczeń niepieniężnych wspólnika spółki z o.o. Według tego przepisu: a) umowa wiążąca wspólnika musi określać rodzaj i zakres takich świadczeń, b) wynagrodzenie za takie świadczenia powinno być wypłacane nawet, jeśli sprawozdanie finansowe spółki nie wykazuje zysku, przy czym wynagrodzenie musi być zgodne ze stawkami rynkowymi.
Kluczowe dla prawidłowego wdrożenia instytucji świadczeń z art. 176 KSH jest odpowiedź na pytanie, czy powtarzające się świadczenia niepieniężne świadczone przez wspólnika na rzecz spółki podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby to ustalić, należy ocenić, czy dana działalność może być klasyfikowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o VAT i przez kogo jest świadczona. Jest to kluczowe, ponieważ w kontekście analiz podatkowych nie należy mylić definicji ustaw podatkowych z definicjami pochodzącymi z innych aktów prawnych. Oznacza to, że dana osoba może prowadzić działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, ale niekoniecznie będzie to działalność wpisana do CEIDG w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, czy innych ustaw administracyjnych, podatkowych lub z zakresu prawa cywilnego.
Aby określić, czy wynagrodzenie wypłacane wspólnikom spółek podlega pod podatek VAT, należy sięgnąć także do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Ustawa ta uznaje za opodatkowane czynności świadczone przez podatników VAT na terytorium kraju, w tym odpłatne świadczenie usług i odpłatną dostawę towarów.
Art. 15 ust. 1 ustawy VAT wskazuje, że „Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.”
Krajowa Informacja Skarbowa, będąca podmiotem powołanym do interpretowania przepisów prawa podatkowego oraz do udzielania wyjaśnień w zakresie opodatkowania niezmiennie twierdzi, że czynności powtarzalne świadczone przez wspólników na rzecz spółki podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Z kolei część prawników uznaje, że stosunki korporacyjne powstałe wskutek zastosowania art. 176 § 1 KSH nie spełniają definicji działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, przez co nie powinny podlegać pod VAT.
Majowy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie
W wyroku WSA w Rzeszowie (sygn. akt I Sa/Rz 42/24 z 16 maja br.) sąd stwierdził, że każdorazowo należy zbadać relacje, prawa i obowiązki łączące spółkę i wspólników, a także przeanalizować przepisy m.in. ustawy o VAT i KSH. Decydującą kwestią pozostaje samodzielne wykonywanie działalności przez wspólnika.
Co do zasady, analizując powtarzalne czynności niepieniężne świadczone przez wspólników na rzecz spółki, należy rozpatrywać każdą sytuację indywidualnie, zadając sobie m.in. następujące pytania: 1) Czy wspólnik wykonuje działalność gospodarczą?; 2) Czy wykorzystuje zasoby własne czy spółki?; 3) Czy działa samodzielnie?; 4) Czy ponosi odpowiedzialność za wykonywanie czynności wobec osób trzecich?
Należy również brać pod uwagę przepisy ustawy o VAT, wskazujące na zwolnienia przedmiotowe oraz zwolnienie podmiotowe w przypadku podatników, u których sprzedaż nie przekroczyła w roku podatkowym 200 000 zł.
W sytuacji braku możliwości skorzystania ze zwolnień podatkowych przez podatnika, jak wskazał Sąd Administracyjny w Rzeszowie, można rozważyć odwołanie się do orzeczeń TSUE, które wskazują, że działalność wykonywana przy wykorzystaniu narzędzi i infrastruktury spółki nie może być uznana za samodzielną. Ponadto – jak przypomniał WSA z Rzeszowa – nie rodzi to odpowiedzialności po stronie osoby wykonującej daną czynność wobec osób trzecich za szkody powstałe w związku z tą działalnością. Analiza przywołanych orzeczeń sugeruje zdaniem sędziów rzeszowskiego WSA, że czynności tego typu są wykonywane przez wspólników na zasadach zbliżonych do stosunku pracy i jako takie nie podlegają opodatkowaniu VAT.
W sytuacji, gdy powtarzalne czynności określone w umowie zawartej między wspólnikiem a spółką wykonywane są za wynagrodzeniem, gdzie spółka zapewnia warunki techniczne oraz zaplecze i narzędzia do wykonywania tych czynności, ale również zgłasza zapotrzebowanie na ich wykonanie, zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie są one tożsame ze stosunkiem pracy, nie stanowiąc wykonywania samodzielnej działalności gospodarczej. Wspólnicy nie ponoszą tym samym odpowiedzialności wobec klientów, a czynności te są traktowane jako niepodlegające opodatkowaniu VAT.
Powtarzalne świadczenia niepieniężne wspólnika na rzecz spółki – z VAT-em, czy bez VAT?
W istniejącym stanie prawnym nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o to, czy powtarzalne świadczenia niepieniężne wykonywane przez wspólników powinny być zawsze opodatkowane podatkiem VAT, czy nie. Wynika to z wielu rodzajów czynności rozpatrywanych i kwalifikowanych przez ustawę VAT jako opodatkowane usługi i dostawa towarów. Każdy rodzaj czynności należy zatem dokładnie przeanalizować, a przed podjęciem biznesowych decyzji mających istotne konsekwencje prawno-podatkowe, warto się skonsultować z profesjonalnymi doradcami podatkowymi lub prawnikami.
Masz wątpliwości dot. opodatkowania powtarzalnych świadczeń niepieniężnych wykonywanych przez wspólników? >> Skontaktuj się z doradcami podatkowymi Grant Thornton i zyskaj pewność <<
