Jakich wniosków dostarczają wyniki raportu „Zawód księgowego – kierunki rozwoju” i co na ten temat uważają eksperci Grant Thornton?
Ministerstwo Finansów – uznając prawdopodobnie, że w Polsce brakuje regulacji dotyczących zawodu księgowego oraz zasad prowadzenia biur rachunkowych – postanowiło przeprowadzić obszerne prekonsultacje poświęcone kierunkom rozwoju zawodu księgowego. Rozpoczęły się one w 2022 roku i trwały do 30 września 2022 roku. Raport z tych rozmów został opublikowany niedawno – 17 stycznia 2024 roku i jest zatytułowany „Zawód księgowego. Kierunki rozwoju”. Przyszłość zawodu księgowego była analizowany pod kątem:
- zasadności dołączenia zawodu księgowego do katalogu zawodów regulowanych,
- profesjonalizacji zawodu księgowego (certyfikaty, zdobywanie uprawnień zawodowych w wybranej instytucji),
- pozostawienia obecnego stanu prawnego (zawód księgowego oparty na kwalifikacjach rynkowych).
Księgowi nie są jednomyślni w sprawie przyszłości własnego zawodu
O podzielenie się własną opinią w zakresie kierunków rozwoju zawodu księgowego poproszono aż 66 podmiotów. Opinie uczestników prekonsultacji były bardzo podzielone, a wypowiedzi różnorodne. Zdecydowana większość opowiedziała się za pozostawieniem obecnego stanu prawnego. Poniżej przyglądamy się argumentom i stanowisku obu stron.
Argumenty księgowych oczekujących regulacji zawodu
Poniżej prezentujemy przykładowe argumenty i propozycje rozwiązań uczestników popierających wprowadzenie zmian prawnych regulujących zawód księgowego, a także ich propozycje rozwiązań.
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce oraz Zarząd Główny SKwP uważają, że dobrowolna certyfikacja nie spełni oczekiwań. Celem branży powinno być zwiększenie prestiżu zawodu księgowego. Regulacje są potrzebne, ale nie mogą być zbyt kosztowne. SKwP postuluje wprowadzenie systemu ciągłego doskonalenia i wprowadzenie 5-letniego okresu przejściowego. Proponuje również dwa poziomy uprawnień: księgowy oraz zawodowy księgowy, a także obowiązkową przynależność do certyfikowanych przez Ministerstwo Finansów organizacji.
Komisja Biur Rachunkowych twierdzi, że regulacje zapewnią bezpieczeństwo biurom rachunkowym i postuluje konieczność określenia ram świadczonych usług księgowych oraz granicy uprawnień księgowych, z odrębnymi wymogami dla księgowych w biurach rachunkowych oraz dla księgowych w przedsiębiorstwach. Jej zdaniem optymalny będzie model hybrydowy – okres przejściowy z obowiązkową profesjonalizacją oraz ponowna ocena sytuacji po tym okresie.
Klub Biur Rachunkowych stoi na stanowisku, że obowiązkowa profesjonalizacja będzie gwarantem bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, jakości usług księgowych oraz rzetelności raportowania danych do instytucji publicznych. Twierdzi, że wpłynie na wzrost prestiżu zawodu. Postuluje odpowiednie ubezpieczenie biur rachunkowych oraz ich obowiązkową profesjonalizację.
Koło Członkowskie Biur Rachunkowych jest zdania, że powinno nastąpić określenie wymogów dla ustalenia stopni kwalifikacji zawodowych. Oczekuje także rozwiązań idących w kierunku wymagania stosownych egzaminów oraz konkretnego stażu pracy dla osób podpisujących sprawozdania finansowe. Uważa, że niezbędne są obowiązkowe szkolenia aktualizujące wiedzę, a także taryfikacja stanowisk dla osób posiadających określone kwalifikacje.
Koło Członkowskie Spółek wysunęło propozycję określenia czynności zawodowych dla księgowych, ale przy braku czynności zastrzeżonych, wymagających certyfikatu. Postuluje też określenie zasad uzyskiwania uprawnień, doskonalenia zawodowego oraz etyki.
Związek Pracodawców Business Centre Club zgłosił koncepcję wprowadzenia systemu nieobowiązkowej certyfikacji, który ma pełnić odpowiednią rolę, bez narażania przedsiębiorców na nadmierne koszty i utrudnienia.
Katedra Rachunkowości na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego stwierdziła, że celem zmian powinno być wypełnienie luki prawnej między uregulowanym zawodem biegłego rewidenta a brakiem norm wobec osób sporządzających sprawozdania finansowe. Łódzcy eksperci proponują podział na czynności zastrzeżone (prowadzenie ksiąg rachunkowych i sporządzanie sprawozdań finansowych) oraz na czynności niezastrzeżone (prowadzenie ksiąg podatkowych), a także podział zawodów księgowych na trzy grupy. Uważają, że optymalne byłoby udostępnienie wielu ścieżek zdobywania licencji księgowego, a także podział biur rachunkowych na rachunkowe i podatkowe.
Podmioty gospodarcze podczas rozmów podkreślały wagę kwestii związanych z obowiązkowym ubezpieczeniem OC – im bardziej uregulowany zawód, tym – ich zdaniem – powinna być większa precyzja w doborze zakresu ubezpieczenia.
Moim zdaniem zawód księgowego powinien zostać w pełni uregulowany. Jest to w pewnym sensie zawód zaufania publicznego, jednocześnie obarczony dużym ryzykiem. Uregulowanie wymagań dotyczących kompetencji oraz wymagań etycznych osób w tej grupie zawodowej byłoby korzystne zarówno dla księgowych, jak i dla przedsiębiorców korzystających z ich usług. Myślę, że dobrym pomysłem byłaby obowiązkowa certyfikacja, która weryfikowałaby kwalifikacje osób ubiegających się o tytuł księgowego. Przy tak często zmieniających się przepisach, może warto byłoby również pomyśleć o tym, aby tytuł nie był dożywotni, a księgowi musieli brać udział w obowiązkowych szkoleniach. – Aleksandra Wawrzkowicz, Senior Menedżer w Departamencie Outsourcingu Grant Thornton.
Argumenty przeciwników regulacji zawodu księgowego
Przykłady uczestników popierających pozostawienie obecnego stanu prawnego oraz ich argumenty i propozycje rozwiązań przytaczamy poniżej.
Centrum Informacji Księgowej uważa, że obecnie dostęp do zawodu nie jest nieograniczony – jest szereg regulacji, które porządkują działanie biur rachunkowych czy też objęcie stanowiska głównego księgowego jednostki w sektorze finansów publicznych.
Stowarzyszenie Współpracujących Biur Rachunkowych twierdzi, że regulacja zawodu nie będzie wcale jednoznaczna z poziomem posiadanych kompetencji, a utworzenie samorządu zawodowego byłoby bardzo kosztownym rozwiązaniem. Według Stowarzyszenia lepszym rozwiązaniem byłoby większe uświadomienie ludziom powagi zawodu, a księgowym – konieczności podnoszenia swoich kompetencji.
Krajowa Izba Doradców Podatkowych z kolei proponuje utworzenie rejestru przedsiębiorców, którzy usługowo prowadzą księgi rachunkowe oraz postuluje wdrożenie weryfikacji tych jednostek pod kątem zaświadczeń o niekaralności czy aktualnych polis OC.
Osoby fizyczne i podmioty gospodarcze uczestniczące w prekonsultacjach podkreślały natomiast konieczność większej swobody w doborze księgowego twierdząc równocześnie, że rynek sam weryfikuje usługi księgowe, a egzamin nie jest jednoznaczny ze wzrostem jakości świadczonych usług.
Kluczowe wnioski?
Opinie na temat uregulowania zawodu księgowego są bardzo zróżnicowane. Prekonsultacje pokazały jak złożony oraz skomplikowany jest to temat do dalszej analizy. Każda zmiana w regulacji zawodu powinna również uwzględniać długookresowe skutki dla rynku i rozwoju gospodarczego. Jednym z wiodących wniosków płynących z omawianych prekonsultacji jest większa skłonność do podejścia liberalnego, niż do restrykcyjnych zmian w zawodzie księgowego. Uczestnicy dyskusji zdecydowanie częściej ukierunkowywali się na regulacje dotyczące biur rachunkowych, niż stricte wobec zawodu księgowego. Zmiany zdecydowanie podniosłyby prestiż oraz poszanowanie zawodu, jednak nie wiadomo czy przełoży się to na wzrost jakości świadczonych usług. Rynek sam dobrze radzi sobie z weryfikacją kwalifikacji księgowych.
Na ten moment Ministerstwo Finansów nie będzie podejmowało żadnych prac legislacyjnych w omawianym zakresie, jednak dalsze analizy będą nadal prowadzone. Resort Finansów jasno deklaruje zmiany w ustawie o rachunkowości w kwestii ubezpieczenia OC biur rachunkowych oraz zamierza rozpowszechniać informacje dotyczące możliwości podnoszenia kwalifikacji księgowych w ramach Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie finansowo-księgowym? Sprawdź >> outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton <<
