Przy zawieraniu umowy deweloperskiej jednym z jej elementów są kary umowne, które deweloper jest zobowiązany zapłacić na rzecz nabywcy. Z punktu widzenia nabywcy jest to bardzo dobre narzędzie, ponieważ z jednej strony mobilizuje ono dewelopera do terminowego wywiązywania się z obowiązków umownych, z drugiej zaś umożliwia uzyskanie przez niego rekompensaty z tego tytułu.
Analizując podejście fiskalne do kar umownych w ostatnim czasie, z kosztów uzyskania przychodów należy wyłączyć wszelkie kary umowne (odszkodowania). Nie ma znaczenia, czy odpowiedzialność podmiotu, który zobligowany jest do zapłaty kary umownej, została oparta na zasadzie winy czy na zasadzie ryzyka. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt. 22 ustawy o PDOP w pojęciu „wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług” mieści się również opóźnienie w wykonaniu zobowiązania niepieniężnego, za które podmiot ponosi odpowiedzialność obwarowaną kara umowną. Oznacza to, że kara umowna zapłacona z tytułu wadliwie wykonanej umowy, gdy wadliwość polega na opóźnieniu w realizacji świadczenia, nie powinna być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, nawet wówczas, gdy zwłoka nie powstała z winy podmiotu.
Interpretacja indywidualna KIS
Przykładem jest wydana przez Dyrektora KIS interpretacja indywidualna z 16 lipca 2019 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.214.2019.1.MO, w której, na gruncie przepisów ustawy o CIT, organ podatkowy wyjaśnił, że art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP odnosi się do kategorii odszkodowań i kar umownych, nie precyzując, iż chodzi jedynie o odszkodowania i kary umowne będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika na skutek niedochowania przez niego należytej staranności. Tym samym, w myśl zasady gdy ustawa nie rozróżnia, nie do nas należy rozróżnianie, należy przyjąć, że wszelkie odszkodowania i kary umowne z wymienionych w tym przepisie tytułów nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, niezależnie od tego, czy są one skutkiem szkody powstałej w następstwie winy dłużnika, czy też szkody, na której powstanie dłużnik nie miał wpływu.
Wcześniejsze podejście organów podatkowych
We wcześniejszych latach organy podatkowe w wydawanych interpretacjach przyjmowały, że kary z tytułu nieterminowej realizacji umowy nie zostały objęte dyspozycją art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP, a więc nie zostały wyłączone przez ustawodawcę z kosztów uzyskania przychodu na podstawie tych przepisów. Nie jest to jednak równoznaczne z tym, że niejako automatycznie tego rodzaju wydatki można uznać za koszty podatkowe. Jak wskazaliśmy na początku, wydatki muszą mieć związek z uzyskaniem przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodu. Przykładowo, dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 12 października 2018 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.466.2018.1.BO rozpatrywał sprawę wnioskodawcy, który zapłacił karę umową za nieterminowe wykonanie zobowiązania niepieniężnego. Opóźnienie spowodowane było czynnikami niezależnymi od niego. Prace wykonane były należycie, ale termin realizacji umowy wydłużył się z powodu złych warunków pogodowych. W świetle zaistniałego stanu faktycznego organ podatkowy stwierdził, że wnioskodawca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu karę umowną za niedotrzymanie terminu realizacji umowy. Uznał, iż w tym przypadku zapłacenie kary umownej nie było związane z nieprawidłowościami zawinionymi przez wnioskodawcę.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie finansowo-księgowym? Skontaktuj się z ekspertami Grant Thornton >>
