Niedopełnienie przez przedsiębiorcę obowiązku sprawozdawczego z tytułu transakcji z zagranicą do Głównego Urzędu Statystycznego i do Narodowego Banku Polskiego grozi konkretnymi sankcjami finansowymi. Jakimi? O tym poniżej.
Choć międzynarodowy obrót towarów i usług wpływa na rozwój gospodarczy poszczególnych krajów, wiąże się nie tylko z zyskami/stratami, ale też z wymianą informacji. Na podmiotach gospodarczych, prowadzących księgi rachunkowe i dokonujących w ciągu roku transakcji z nierezydentami, ciążą z tego tytułu obowiązki sprawozdawcze wobec GUS i NBP.
Jakie informacje należy przekazywać urzędnikom z NBP i GUS-u?
W zależności od tego, jakie progi sprawozdawcze wobec NBP i GUS przekroczy dany podmiot, przedsiębiorca ma obowiązek raportowania konkretnych informacji dotyczących nierezydentów, m.in. z tytułu dostarczenia lub otrzymania od nich różnego rodzaju usług. Dane te mogą dotyczyć posiadania przez przedsiębiorcę: rachunków w bankach zagranicznych, nieruchomości za granicą, zobowiązań handlowych wobec nierezydentów, czy też otrzymanych kredytów i pożyczek od nierezydentów.
Po co NBP-owi i GUS-owi te dane?
Z dokumentu opracowanego przez Departament Statystyki NBP można wyczytać, że Główny Urząd Statystyczny przekazuje NBP dane dotyczące handlu zagranicznego i międzynarodowego handlu usługami oraz dane dotyczące podróży zagranicznych (Polaków i cudzoziemców). Z kolei GUS wykorzystuje dane dotyczące obrotów towarowych i usługowych z zagranicą do wyliczenia PKB.
Kto musi wypełniać obowiązki informacyjne wobec GUS-u?
Obowiązki sprawozdawcze wobec urzędu statystycznego dotyczą wszystkich podmiotów gospodarki narodowej, tj. osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Definiuje to art. 42 Ustawy o statystyce publicznej z 29 czerwca 1995 r. (Dz.U. z 2018 r., poz. 997).
W ramach prowadzonych badań statystycznych dane od respondentów są zbierane metodą pełnej obserwacji, w tym spisów powszechnych, lub metodą obserwacji reprezentatywnej na wylosowanej lub dobranej celowo próbie danej zbiorowości. Badania mogą być prowadzone na zasadzie obowiązku lub dobrowolności. Jeżeli są prowadzone na zasadzie obowiązku, wówczas respondenci muszą podawać wyczerpujące dane.
Elektroniczne przekazywanie danych do GUS-u
Wychodząc naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom przedsiębiorców, 1 stycznia 2009 roku Główny Urząd Statystyczny uruchomił portal sprawozdawczy do przekazywania danych statystycznych w formie elektronicznej.
Metodologia wypełniania sprawozdań do GUS wygląda następująco: drogą tradycyjną lub elektroniczną dany podmiot zostaje poinformowany przez urząd statystyczny o obowiązku podania konkretnych informacji. Otrzymuje też wskazówkę z jakiej ankiety musi skorzystać i ile ma czasu ma na przekazanie jej do urzędu. Skąd urząd statystyczny ma wiedzę, że przedsiębiorstwo przeprowadziło transakcję międzynarodowej wymiany usług? Okazuje się, że GUS dostaje takie informacje z Ministerstwa Finansów.
Kary za brak podania danych GUS-owi
W gąszczu obowiązków raportowych, które ciążą na podatnikach, pojawienie się informacji z GUS-u o konieczności złożenia sprawozdań statystycznych często spotyka się z opieszałością w ich wypełnieniu – bo to przecież nie jest „skarbówka”, tylko jakaś statystyka. Nic bardziej mylnego. W ustawie o statystyce publicznej cały rozdział 8 jest poświęcony przepisom karnym. Zgodnie z art. 56 wspomnianej ustawy, kto wbrew obowiązkowi przekazuje dane statystyczne niezgodne ze stanem faktycznym, podlega grzywnie (w przypadku sprawy mniejszej wagi) lub karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ukarany grzywną zostanie również podmiot wtedy, gdy wbrew obowiązkowi odmawia wykonania obowiązku statystycznego lub gdy przekazuje dane statystyczne po upływie wyznaczonego terminu.
Jak dotkliwe są kary z GUS-u?
W kwestii określenia wartości pieniężnej grzywny ustawodawca odsyła do ustawy z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 1971 r. nr 12 poz. 114 z późn. zm.). W art. 24 i kolejnych przepisy stanowią, że grzywnę wymierza się w wysokości od 20 zł do 5000 zł Dodatkowo przy wymierzaniu kary grzywny bierze się pod uwagę dochody sprawcy, warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe oraz możliwości zarobkowe. Kiedy ukarany nie wywiązuje się z zapłaty, sąd zarządza wykonanie kary zastępczej w formie aresztu (jeden dzień kary jest równoważny wartości 20–150 zł i nie może ona przekroczyć 30 dni) lub wykonania pracy społecznie użytecznej. Jeżeli w trakcie odbywania kary zastępczej grzywna zostanie częściowo uiszczona, wówczas automatycznie się zmniejsza wymiar tej kary.
Przykład 1: Obowiązki wobec GUS
Firma CONA świadczy usługi architektoniczne. W lipcu 2019 roku wartość jej przychodów z tytułu świadczenia usług na rzecz nierezydentów wyniosła 925 tys. zł.
Z uwagi na przekroczenie progu sprawozdawczego[1] w ciągu roku CONA, jako rezydent, jest zobowiązana do wypełnienia deklaracji DNU-K za bieżący kwartał, a także za poprzednie kwartały 2019 roku (do 20. dnia kalendarzowego miesiąca następującego po upływie kwartału sprawozdawczego).
Informacja z GUS-u o powstaniu kwartalnego obowiązku sprawozdawczego dotarła do CONY pocztą elektroniczną. Firma wywiązała się z obowiązku informacyjnego wobec GUS w terminie.
Przekazywanie informacji do NBP
Obowiązek sprawozdawczy wobec NBP z tytułu transakcji z nierezydentami powstaje w chwili przekroczenia tzw. progu sprawozdawczego[2]. Rezydenci muszą sami sprawdzać, czy z tytułu transakcji z nierezydentami przekroczyli próg sprawozdawczy. Przekazywanie danych odbywa się drogą elektroniczną poprzez portal sprawozdawczy, za pomocą certyfikatu wydanego nieodpłatnie przez NBP.
Kary za brak informacji dla NBP
Niewywiązanie się z obowiązków sprawozdawczych na potrzeby bilansu płatniczego opracowywanego przez NBP na podstawie danych płynących od rezydentów jest zagrożone karą grzywny, której wysokość określa ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz.U. z 1999 r. nr 83 poz. 930 z późn.zm.). Zgodnie z art. 106l § 1 Kks, kto nie wywiązuje się z obowiązku raportowania danych do NBP lub zgłasza je niezgodnie ze stanem faktycznym, podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych. Jeżeli dane przewinienie będzie uznane za wypadek mniejszej wagi, wtedy osoba podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe określane kwotowo (art. 106l § 2 Kks).
Ustawodawca zaznaczył, że przy wymierzaniu kary grzywny mandatem karnym uwzględnia się – jak w przypadku kary za niedopełnienie obowiązków wobec GUS – stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe.
| Przestępstwa skarbowe – art. 23 Kks | |
| Dane do wyliczenia | Wartość |
| Minimalna stawka dzienna: mw[3] × 1/30 | 75,00 |
| Maksymalna stawka dzienna: (mw × 1/30) × 400 | 30 000,00 |
| Minimalna kara grzywny: min. stawka dzienna × 10 | 750,00 |
| Maksymalna kara grzywny: maks. stawka dzienna × 720 | 21 600 000,00 |
mw – Dla roku 2019 podstawą powyższych wyliczeń jest wysokość minimalnego wynagrodzenia (mw) w wysokości 2250 zł.
| Wykroczenia skarbowe – art. 48 Kks | |
| Dane do wyliczenia | Wartość |
| Minimalna kara grzywny: mw × 1/10 | 225,00 |
| Maksymalna kara grzywny: mw × 20 | 45 000,00 |
| Maksymalna kara grzywny wyrok nakazowy: mw × 10 | 22 500,00 |
| Maksymalna kara grzywny mandat karny: mw × 2 | 4 500,00 |
mw – Dla roku 2019 podstawą powyższych wyliczeń jest wysokość minimalnego wynagrodzenia (mw) w wysokości 2250 zł.
Kontrole z NBP to nie fikcja!
Ze sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2018 roku, przedłożonego w Sejmie, można się dowiedzieć, że przeprowadzono 1011 kontroli rezydentów w zakresie wykonywania obowiązku sprawozdawczego na potrzeby bilansu płatniczego (w 2017 r. – 1014), w ramach których stwierdzono 353 nieprawidłowości (w 2017 r. – 430). Po stwierdzeniu nieprawidłowości do kierowników jednostek wystosowano zalecenia pokontrolne. W przypadku naruszenia norm prawnych NBP zawiadomił właściwe organy finansowe.
Przykład 2 – Obowiązki wobec NBP
Firma SITA świadczy usługi recyklingowe. Jej udziałowcem (posiadającym 15% udział w organie stanowiącym) jest podmiot z Niemiec, który w maju 2019 roku wniósł wkład pieniężny w wysokości 300 tys. zł. Dodatkowo w tym samym miesiącu firma otrzymała pożyczkę z Niemiec w wysokości 10 mln zł.
Z uwagi na przekroczenie progów sprawozdawczych, o których jest mowa w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, SITA była zobowiązana przekazać do NBP kwartalne sprawozdania do 26 dni po zakończeniu kwartału. Równocześnie była zobligowana do złożenia niezbędnych dokumentów do wydania certyfikatu umożliwiającego jej dostęp do elektronicznego portalu sprawozdawczego.
Firma wywiązała się ze swoich obowiązków w terminie.
Potrzebujesz wsparcia dla swojej firmy w tym trudnym czasie?
Skorzystaj z pakietu szczepionkowego Grant Thornton >>.
Te usługi pomogą Tobie przetrwać kryzys >>.
[1] Wysokość progów jest opisana w wyjaśnieniach do deklaracji DNU-K.
[2] Wysokości progów są uzależnione od rodzaju podmiotu – szczegółowa tabela do ich wyliczenia znajduje się na stronie NBP w zakładce Statystyka i Sprawozdawczość w dziale Sprawozdawczość.
