50% podatku dla wszystkich dużych firm – nie tylko paliwowo-energetycznych – których marża zysku brutto za 2022 r. jest większa od ich uśrednionej marży brutto za lata 2018, 2019 oraz 2021. Co przywieje wiatr zmian w podatkach?
W miniony piątek szef Ministerstwa Aktywów Państwowych Jacek Sasin przedstawił rządowi „projekt rozwiązań” obejmujący opodatkowanie nadmiarowych zysków, który ma w bieżącym tygodniu trafić pod obrady. Według wstępnych kalkulacji autorów tego projektu dzięki temu rozwiązniu do budżetu Skarbu Państwa może trafić ok. 13,5 mld zł. Środki te mają złagodzić skutki rosnących cen energii poprzez rekompensatę dla odbiorców wrażliwych oraz samorządów.
Unijna propozycja opodatkowania sektorowego
Mocno skorelowana w czasie z propozycją ministra Sasina jest wypowiedź szefowej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, która podczas swojego corocznego orędzia w Parlamencie Europejskim 14 września br. stwierdziła, że Komisja Europejska zaproponuje nałożenie 33% podatku od nadzwyczajnych zysków na spółki wydobywające ropę, gaz, węgiel oraz na rafinerie (czyli wyłącznie sektorowo). Von der Leyen wezwała do wprowadzenia tzw. składki solidarnościowej (taką nazwę nadano nowemu podatkowi w projekcie rozporządzenia), podkreślając że w obecnych czasach „niemoralne jest czerpanie rekordowych zysków do których przyczyniła się wojna i cierpienie naszych konsumentów”. Stwierdziła, że koncerny energetyczne powinny podzielić się nadmiarowymi zyskami z obywatelami państw członkowskich, w których uderzają niebotyczne ceny energii.
Kogo dotknie podatek od nadmiarowych zysków w Polsce i ile wyniesie?
Wysokość podatku od nadmiarowych zysków proponowana jest na poziomie aż 50% od nadmiarowej marży – czyli w szerszym zakresie, niż proponuje KE. Ponadto dodatkowo opodatkowane mają zostać nie tylko przedsiębiorstwa energetyczne, ale wszystkie duże przedsiębiorstwa, tj. zatrudniające min. 250 osób oraz uzyskujące 50 mln EUR obrotu rocznie – niezależnie od branży. Kwestią sporną pozostaje, w jaki sposób kwota podatku ma być ustalana.
Zaproponowano, aby podatkiem zostali objęcie ci przedsiębiorcy, którzy osiągnęli za 2022 rok marżę zysku brutto wyższą od ich uśrednionej marży brutto za lata 2018, 2019 oraz 2021. Rok 2020 został pominięty ze względu na panującą w tym czasie pandemię. Uzyskana podstawa ma być mnożona przez powyższy 50% podatek. Projekt nie pomija również banków – w ich przypadku zasady wyliczania podatku mają być analogiczne, przy czym zamiast wyliczanej marży ma być stosowany wskaźnik ROA.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie rozliczeń finansowo-księgowych? Sprawdź >> outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton <<
Windfall tax w Europie
Koncepcja odpowiednika podatku od nadmiarowych zysków – windfall tax – nie powstała jednak we wrześniu i jako pierwsza nie wspomniała o niej Ursula von der Leyen. Od kilku miesięcy jest żywo dyskutowana w całej Europie. Już w maju bieżącego roku windfall tax wprowadziły Włochy, gdzie podatek ten obowiązuje w wysokości 25%, ale jego ściągalność znajduje się na bardzo niskim poziomie. W lipcu nad jego przyjęciem głosowano we Francji, w której Zgromadzenie Narodowe niewielką przewagą głosów zdołało go odrzucić. W sierpniu o dyskusjach nad windfall tax toczących się w niemieckich kręgach rządowych informowały tamtejsze media, a 4 września br. kanclerz Olaf Scholz ogłosił poświęcony temu program, który zaakceptowali wszyscy koalicjanci. Ma on złagodzić wpływ rosnących cen energii poprzez opodatkowanie ponadnormatywnych zysków firm, by następnie pokryć obniżki cen gazu, paliw i węgla dla konsumentów.
Także w Polsce już latem pojawiały się sygnały zwiastujące wprowadzenie podatku od nadmiarowych zysków – choćby w lipcu w Rypinie premier Mateusz Morawiecki zapytany o zyski spółek Skarbu Państwa stwierdził: – Albo poprzez regulatora, albo same spółki wypracujemy mechanizm podzielenia się tymi zyskami z obywatelami, albo wprowadzimy – tak, jak Francja, Anglia, Hiszpania – podatek od zysków nadzwyczajnych na te spółki gazowe, energetyczne, które mają, rzeczywiście, bardzo wysokie zyski.
Skutki propozycji nałożenia podatku od zysków nadzwyczajnych
Podjęcie publicznej dyskusji nad projektem wprowadzenia podatku od nadmiarowych zysków natychmiast wpłynęło na warszawską giełdę – w miniony poniedziałek spadały indeksy wszystkich spółek energetycznych.
Minister Jacek Sasin wnioskował o przyjęcie projektu ustawy dotyczącej nowego podatku bez konsultacji społecznych. Prawdopodobnie Rada Ministrów zajmie się zaproponowanymi przez niego przepisami już na najbliższym posiedzeniu, tj. w środę 28 września, obok prac nad regulacjami obejmującymi przyszłoroczny budżet.
