Szykują się zmiany w administracyjnej egzekucji zaległości podatkowych!

Trwają prace nad projektem nowelizacji przepisów o administracyjnej egzekucji zaległości podatkowych. Co planowane zmiany będą oznaczać w praktyce dla podatników?

AKTUALIZACJA: 24 marca 2023 r.

Nowela ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2952) opiewa na 30 stron, a uzasadnienia do niej – na niemal 80. Są to obszerne i warte uwagi zmiany w przepisach. Dotyczą głównie rozliczeń VAT od transakcji zagranicznych oraz tych podatników, którzy mają zaległości podatkowe.

Zdaniem Rady Ministrów nowelizacja jest potrzebna w celu usprawnienia wszczynania i prowadzenia egzekucji administracyjnej oraz zwiększenia jej efektywności. W praktyce m.in. łatwiej będzie o utratę zgody na ratalną spłatę zadłużeń podatkowych.

Bieżący etap prac legislacyjnych można sprawdzić tutaj >> Sejm << i >> Senat <<.

Układ ratalny płatności za podatek lub zaległość podatkową wygaśnie po niezapłaceniu trzech dowolnych rat

Obecnie wygaśnięcie z mocy prawa wcześniejszej decyzji o rozłożeniu na raty płatności za podatek lub zaległość podatkową następuje w sytuacji, kiedy podatnik nie dotrzyma terminu płatności trzech kolejnych rat. Wówczas decyzja wygasa i skutkuje koniecznością uiszczenia wszystkich dotąd niewpłaconych zaległości jednocześnie, pod rygorem zablokowania rachunku bankowego i egzekucyjnego trybu ściągnięcia należności.

Przepisy umożliwiały uchylanie się od spłat, jeżeli podatnik/dłużnik zadbał, by nie zalegać z trzema płatnościami wymaganymi kolejno po sobie.

Wskutek planowanych zmian takie „manewry” będą niemożliwe. Zgodna na układ ratalny wygaśnie wskutek niezapłacenia 3 rat, bez względu na ich kolejność występowania w przyjętym harmonogramie spłaty.

Potrzebujesz wsparcia w zakresie księgowości? Sprawdź >> outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton <<  

Będzie przymusowe dochodzenie należności związanych z VAT, rozliczanym w procedurach szczególnych

W zakresie umożliwienia przymusowego dochodzenia podatku VAT rozliczanego w procedurach szczególnych projektowana ustawa przewiduje – jak czytamy w komunikacie resortu finansów – m. in.:

• „dodanie do katalogu dokumentów stanowiących podstawę egzekucji administracyjnej również deklaracji złożonej w państwie członkowskim innym niż Polska oraz wyłączenie warunku wszczęcia egzekucji administracyjnej w zakresie zamieszczania w tej deklaracji pouczenia, że stanowi ona podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego,
• wyłączenie obowiązku doręczania zobowiązanemu upomnienia przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego oraz postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, gdy zobowiązany ma miejsce zamieszkania lub siedziby na terenie innego państwa niż Polska,
• uzupełnienie elementów tytułu wykonawczego o dane identyfikujące zobowiązanego w państwie członkowskim,
• uregulowanie przeliczania podatku VAT w obcej walucie na walutę polską.”

W praktyce nowelizacja zakłada wprowadzenie do katalogu dokumentów uzasadniających egzekucję administracyjną również deklaracji, która wykazuje należność z tyt. VAT złożoną w państwie członkowskim identyfikacji; wprowadza zasadę przeliczania należności wykazanej w deklaracji na PLN według kursu opublikowanego przez EBC w ostatnim dniu danego okresu rozliczeniowego (lub w najbliższym dniu po nim); ponadto obecnie deklaracje nie zawierają pouczenia mówiącego o podstawie do wystawienia tytułu wykonawczego – przypomnienie poprzez e-mail nie jest uznane za upomnienie, w związku z czym nowelizacja zawiera również likwidację obowiązku wysyłania przypomnień.

Zmieni się definicja wynagrodzenia

Jak wyjaśniają autorzy projektu w ocenie skutków regulacji: „zaproponowana w projekcie ustawy zmiana definicji wynagrodzenia za pracę będzie obejmowała wynagrodzenia za pracę oraz z innych umów zawartych przez pracodawcę i zobowiązanego, także w okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy oraz świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wypłacane przez pracodawcę; wierzytelności powtarzające się, które stanowią jedyne źródło dochodu zobowiązanego będącego osobą fizyczną, będą podlegały egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy”.

Potrzebujesz wsparcia w zakresie rozliczeń kadrowo-płacowych? Sprawdź >> outsourcing kadrowo-płacowy Grant Thornton <<

Pozostałe rozwiązania zawarte w projekcie ustawy

Pozostałe rozwiązania zawarte w projekcie ustawy, są m.in. następujące:

1. koszty upomnienia będą się przedawniały wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem (jeżeli w upomnieniu ujęto więcej niż jedną należność pieniężną, koszty upomnienia będą się przedawniały wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej o najpóźniejszym terminie płatności); planowana jest ponadto rezygnacja z ujmowania zmiennej wartości kwoty odsetek, od której uzależnia się podjęcie tych czynności;
2. będzie możliwe automatyczne uzyskiwanie danych z Rejestru Należności Publicznoprawnych przez podmioty uprawnione; planowana jest także rezygnacja z pisemnej formy upoważnienia osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej do uzyskania jej danych;
3. planowana jest rezygnacja z nadawania przez organ egzekucyjny klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej i przyjęcia zarządzenia zabezpieczenia do wykonania, a także umożliwienie automatycznej weryfikacji danych zawartych w tytule wykonawczym z danymi zawartymi w KRS; ma nastąpić zmiana danych zobowiązanego wskazywanych w tytule wykonawczym i zarządzenie zabezpieczenia oraz rozszerzenie zakresu informacji przekazywanych przez wierzyciela organowi egzekucyjnemu w zakresie niezbędnym do skutecznego prowadzenia egzekucji administracyjnej; doprecyzowany zostanie moment wszczęcia egzekucji administracyjnej w przypadku, gdy pierwszą czynnością egzekucyjną jest zajęcie dokonane poprzez sporządzenie protokołu zajęcia lub odbioru dokumentu lub doręczenie zawiadomienia o zajęciu innemu podmiotowi niż dłużnik zajętej wierzytelności; w zakresie dalszego i kolejnego tytułu wykonawczego planowana jest np. rezygnacja z podpisywania i podawania danych osoby działającej z upoważnienia wierzyciela, która podpisała pierwotny tytuł wykonawczy, analogicznie w zakresie kolejnego zarządzenia zabezpieczenia;
4. wierzyciel lub organ egzekucyjny będzie miał możliwość uzyskiwania danych małżonka zobowiązanego w zakresie odpowiedzialności majątkiem wspólnym, informacji o ustroju małżeńskim oraz składnikach majątku wspólnego, a także podawania danych małżonka w dokumentach stanowiących podstawę do dokonania zajęcia tego majątku (analogiczne regulacje mają się pojawić w zakresie egzekucji z majątku obciążonego zastawem skarbowym i hipoteką przymusową);
5. zostaną ujednolicone podstawy umorzenia postępowania egzekucyjnego zarówno, gdy organ egzekucyjny działa na wniosek wierzyciela, jak i gdy jest jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym;
6. praca organów egzekucyjnych ma zostać usprawniona, w przypadku gdy zajęcia rzeczy lub prawa majątkowego dokonał więcej niż jeden organ egzekucyjny – ma to nastąpić dzięki rezygnacji z obowiązku zawiadamiania komornika sądowego o sposobie rozliczenia środków pieniężnych w przypadku, gdy nie przekazał organowi egzekucyjnemu adnotacji umożliwiającej prowadzenie łącznej egzekucji, a także wskutek uregulowaniu przypadku, gdy zajęcie rzeczy lub prawa majątkowego zostanie dokonane przez co najmniej dwa organy egzekucyjne
   w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym;
7. zostaną doprecyzowane zasady pobierania kosztów egzekucyjnych – w przypadku gotówki zaproponowano stawkę opłaty odpowiednio: 11% i 6 %; górna wysokość opłaty egzekucyjnej ma wynieść: 40.000 zł oraz 20 000 zł – zależnie od sposobu uzyskania kwot – odrębnie dla każdego tytułu wykonawczego;
8. w ramach egzekucji z rachunku bankowego planowana jest rezygnacja z obowiązku przetrzymywania przez bank środków pieniężnych zajętych przez organ egzekucyjny; nowela przewiduje ponadto doprecyzowanie przepisów o realizacji zajęcia rachunku bankowego
   i rachunku VAT w zakresie przekazywania do organu egzekucyjnego środków pieniężnych dwoma odrębnymi przelewami bankowymi – umożliwi to rozliczenie tych środków zgodnie z przepisami podatkowymi;
9. pojawi się możliwość wezwania spółki, by należne zobowiązanemu kwoty przekazała organowi egzekucyjnemu, w przypadku gdy zajęcie tego prawa nastąpi poprzez przesłanie zawiadomienia o zajęciu do podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy.

Inne zapisy noweli dotyczą np. dostosowania istniejących regulacji do przepisów RODO (np. rezygnacja ze wskazywania adresu zobowiązanego w obwieszczeniu o licytacji ruchomości czy w protokole postępowania przetargowego), ale także do prawa celnego (np. ruchomości o nieunijnym statusie celnym nie będą podlegały zajęciu do czasu dopuszczenia do obrotu tej ruchomości).

Jak podaje MF, inne proponowane zmiany „mają na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych w zakresie stosowania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji”.

oprac.: Honorata Zakrzewska-Krzyś, Aleksandra Bartkowska, za: MF

Aleksandra Bartkowska

Specjalista ds. Księgowości, Outsourcing Grant Thornton