NSA w najnowszym wyroku utrzymuje swoją dotychczasową linię orzeczniczą, zgodnie z którą nabycie wierzytelności trudnych, poniżej ich nominalnej wartości, jest czynnością niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.
Sprawa dotyczyła podatniczki, która w ramach działalności gospodarczej zamierzała skupować wierzytelności z tytułu odszkodowań (tzw. wierzytelności trudnych) po cenie niższej niż nominalna, przysługujących od ubezpieczycieli na podstawie umowy, w której cedent definitywnie rezygnowałby z dochodzenia odszkodowania we własnym imieniu i na własną rzecz. Uważała, że ani przelew od cedenta (zgodnie z umową cesji), ani późniejsze odzyskanie przez nią odszkodowania od ubezpieczyciela nie powinny być opodatkowane VAT. Argumentowała, że nabywane przez nią wierzytelności (zarówno przelew od cedenta, jak i ewentualne późniejsze odzyskane odszkodowanie) nie będą wpływać na jej prawo do zwolnienia z podatku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT (czyli ze względu na obroty roczne nieprzekraczające 200 tys. zł).
Stanowisko KIS
Z powyższym podejściem podatniczki nie zgodził się Dyrektor KIS, który stwierdził, że:
- podatniczka będzie świadczyć usługę opodatkowaną, która będzie polegać na uwolnieniu sprzedawcy od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzyka jego nieściągnięcia;
- usługa będzie odpłatna, bo różnica między ostateczną wartością zakupu wierzytelności a wartością nominalną będzie dla podatniczki wynagrodzeniem;
- uzyskane przez podatniczkę kwoty z tytułu wykonywania tych czynności powinny być wliczane do wartości sprzedaży, o której mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.
Podejście WSA w Poznaniu, spójne z linią TSUE
Interpretację Dyrektora KIS uchylił WSA w Poznaniu (I SA/Po 990/18) orzekając, że:
- zbycie wierzytelności na własne ryzyko, poniżej wartości nominalnej, nie jest odpłatną usługą;
- różnica między wartością rynkową nabytej wierzytelności a wartością nominalną nie stanowi wynagrodzenia za usługę;
- transakcja taka oznacza jedynie zmianę wierzyciela i wstąpienie nabywcy (cesjonariusza) w miejsce zbywcy (cedenta).
W swojej opinii powołał się na wyrok TSUE z 27 października 2011 r. (sygn. akt C-93/10).
Linia orzecznicza NSA w Warszawie
NSA w Warszawie w swoim wyroku z 21 czerwca 2023 r. (sygn. akt I FSK1168/19) kolejny raz:
- potwierdził ukształtowaną już linię orzecznictwa, że nabycie przez przedsiębiorcę wierzytelności na własne ryzyko i na własny rachunek, poniżej jej wartości nominalnej, bez dodatkowego wynagrodzenia, nie jest odpłatną usługą;
- powołując się na wcześniejsze wyroki TSUE i NSA i przejmując ich argumentacje, że:
- cesjonariusz nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia od cedenta, „ponieważ różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników”;
- transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT ze względu na to, że w takim przypadku nie mamy do czynienia ze zobowiązaniem się przez usługodawcę do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie”.
oprac. za Dziennik Gazeta Prawna, wydanie z 10. lipca 2023 r.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie finansowo-księgowym? Sprawdź >> outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton <<
Jolanta Konefeld-Pachela
Specjalista ds. księgowości, The Center of Excellence, Outsourcing Grant Thornton
