Powinności przedsiębiorców związane z ochroną środowiska regulują dwa akty prawne – Prawo ochrony środowiska i Ustawa o odpadach. Z czego dokładnie trzeba się wywiązać oraz do kiedy, w pierwszym kwartale roku?
Firmy, które ze względu profil swojej działalności wywierają większy wpływ na przyrodę, stają przed koniecznością spełnienia szeregu obowiązków środowiskowych. Zostały one uregulowane w dwóch aktach prawnych: Ustawie z 24 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2024 r. poz. 54) oraz Ustawie z 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. z 2023 r. poz. 1587 ze zm.). Z jakich kolejno obowiązków muszą się wywiązać polscy przedsiębiorcy i w jakich terminach, żeby nie tylko przestrzegać prawa, ale również przyczyniać się do ochrony naszego wspólnego dobra, jakim jest otaczająca nas przyroda?
Raport do KOBiZE – do 29 lutego
Podmioty korzystające ze środowiska, których działalność powoduje emisje, zobowiązane są do corocznego sporządzania Raportu do Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Co ważne, obowiązek ten spoczywa nie tylko na przedsiębiorcach, ale także na podmiotach nieprowadzących działalności gospodarczej, takich jak szkoły, szpitale czy fundacje oraz niektóre osoby fizyczne w zakresie eksploatacji:
- instalacji wymagającej pozwolenia – jeżeli korzystanie ze środowiska powodujące emisje wymaga pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego;
- źródła spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 1 MW i mniejszej niż 50 MW, ustalonej z uwzględnieniem trzeciej zasady łączenia, dla którego standardy emisyjne są określone w rozporządzeniu Ministra Klimatu, będącego częścią instalacji wymagającej zgłoszenia z uwagi na możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko.
Gdy obowiązek sporządzenia i wprowadzenia raportu jest związany z eksploatacją instalacji, za jego realizację odpowiada prowadzący instalację.
W raporcie do KOBiZE powinny się znaleźć między innymi informacje o lokalizacji działalności powodującej emisje, wielkości tych emisji i ich źródłach, urządzeniach powodujących emitowanie gazów lub pyłów, ewentualnych pozwoleniach i stosowanych rozwiązaniach w celu ograniczania emisji, czy odstępstwach od dopuszczalnych norm. Szczegółowe informacje na temat danych, które należy uwzględnić w raporcie, można znaleźć w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 14 listopada 2016 r. (Dz.U. poz. 1877). Raport ten należy wprowadzić na stronie www.krajowabaza.kobize.pl, a termin wypełnienia tego obowiązku upływa 29 lutego 2024 roku.
Opłata roczna za wpis do BDO – do 29 lutego
Wymienieni w przepisach przedsiębiorcy (a nie wszyscy zarejestrowani w BDO, tj. Bazie Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami) są zobowiązani do uregulowania opłaty za wpis do rejestru BDO. Należą do nich następujące podmioty:
- wprowadzające sprzęt elektryczny oraz elektroniczny, a także ich autoryzowani przedstawiciele;
- wprowadzające baterie lub akumulatory;
- wprowadzające pojazdy;
- producenci, importerzy i wewnątrzwspólnotowi nabywcy opakowań;
- wprowadzające w Polsce produkty w opakowaniach;
- wprowadzające w Polsce opony;
- wprowadzające w Polsce oleje smarowe.
Jak podaje BDO, wysokość stawki opłaty rocznej dla mikroprzedsiębiorców wynosi 100,00 zł, a dla przedsiębiorców innych niż mikroprzedsiębiorcy 300,00 zł. Opłatę roczną należy uiścić na konto urzędu marszałkowskiego właściwego dla siedziby firmy lub miejsca zamieszkania (numery kont znajdują się na stronach internetowych właściwych urzędów), w terminie do 29 lutego 2024 roku. Każdy podmiot, który nie ma pewności co do swoich obowiązków, może to sprawdzić wypełniając interaktywny formularz udostępniony przez BDO.
Sprawozdanie produktowe do BDO – do 15 marca
Według art. 73 pkt 1 ustawy o odpadach roczne sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi, sporządzają:
- wprowadzający opakowania oraz eksportujący opakowania, o których mowa w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
- wprowadzający produkty w opakowaniach, eksportujący i dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów w opakowaniach, o których mowa w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
- przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, o której mowa w art. 40a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
- przedsiębiorcy, o których mowa w art. 3b ust. 1 i 2 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej;
- przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty, o których mowa w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej lub autoryzowany przedstawiciel o którym mowa w art. 8a ust. 1 tej ustawy;
- wprowadzający pojazdy, o których mowa w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji;
- wprowadzający sprzęt lub autoryzowany przedstawiciel;
- wprowadzający baterie lub akumulatory, o których mowa w ustawie o bateriach i akumulatorach;
- podmiot reprezentujący (jest to podmiot prowadzący system kaucyjny).
Przykładami przedsiębiorstw, których dotyczy obowiązek składania sprawozdania produktowego są m. in. producenci opakowań z papieru, tektury, metali, tworzyw sztucznych, szkła oraz drewna, sklepy i hurtownie wielobranżowe, hurtownie i producenci sprzętu AGD/RTV, hurtownie motoryzacyjne (sprzedające np. opony, oleje smarowe, akumulatory, itp.), dealerzy samochodowi, fabryki mebli, huty szkła, a nawet hurtownie owoców i warzyw oraz cały szereg innych firm.
Możliwe jest złożenie sprawozdania jedynie w formie elektronicznej, za pośrednictwem konta indywidualnego w Bazie Danych o Odpadach (www.bdo.mos.gov.pl), w terminie do 15 marca 2024 roku.
Opłata za korzystanie ze środowiska – do 31 marca
Jest to opłata, do której uiszczenia zobligowane są podmioty korzystające ze środowiska, czyli takie, których działalność powiązana jest z wprowadzaniem gazów lub pyłów do powietrza (np. staje paliw, kotłownie, przedsiębiorstwa świadczące usługi m.in. spawania, malowania, lakierowania, wędzenia czy hodowcy zwierząt lub osoby prowadzące działalność wytwórczą w zakresie upraw rolnych, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego), składowaniem odpadów oraz emisją gazów cieplarnianych w ramach przydzielonych uprawnień. Przedsiębiorcy ci sami obliczają wysokość opłat według poniższego wzoru:
opłata należna = stawka jednostkowa obowiązująca w danym okresie rozliczeniowym x wielkość emisji (wprowadzonego ładunku) w okresie rozliczeniowym
Coroczne obowiązujące stawki publikowane są przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Stawka na 2023 rok zawarta jest w obwieszczeniu Ministra Klimatu i Środowiska z 7 października 2022 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2023 (Monitor Polski z 2022 r. poz. 1009).
Wraz ze wspomnianą opłatą podmioty korzystające ze środowiska zobowiązane są do złożenia zbiorczego wykazu informującego o zakresie korzystania ze środowiska oraz wysokości należnych opłat za dany rok kalendarzowy. Wykaz ten (w wersji elektronicznej lub papierowej), jak i opłatę, wnosi się do marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Natomiast jeżeli emitowane gazy lub pyły wynikają z eksploatacji niestacjonarnych urządzeń technicznych, miejscem właściwym do uiszczenia opłaty jest urząd marszałkowski dla województwa, na terenie którego zarejestrowana jest dana spółka. Pozostałe wykazy, tj.: (a) wykaz zawierający informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza, (b) wykaz zawierający informacje i dane o wielkości emisji gazów cieplarnianych objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji i liczbie uprawnień do emisji oraz o wysokości należnych opłat, a także (c) wykaz zawierając informacje o składowanych odpadach, należy wypełnić i złożyć w zależności od specyfiki prowadzonej działalności i zgodnie ze sposobem korzystania ze środowiska.
Z uiszczania opłaty zwolnione są podmioty, których roczna kalkulacja dla jednego rodzaju sposobu korzystania ze środowiska (np. wprowadzania pyłów, albo gazów do atmosfery) nie przekracza 800 zł – wówczas obowiązkowe pozostaje jedynie złożenie ww. wykazu/wykazów. Z kolei ani opłaty, ani wykazu/wykazów nie muszą składać ci przedsiębiorcy, których wyliczona roczna stawka za korzystanie ze środowiska jest niższa, niż 100 zł. Termin uregulowania zobowiązania z tytułu korzystania ze środowiska upływa 31 marca 2024 roku. Szczegółowe informacje znajdują się na rządowej stronie w serwisie biznes.gov.pl.
Roczne sprawozdanie o ilości marnowanej żywności – do 31 marca, opłata do 30 kwietnia
Przedsiębiorcy objęci zakazem marnowania żywności, tj. podmioty zobowiązane do zawarcia umów z organizacjami pozarządowymi w zakresie nieodpłatnego przekazywania niesprzedanej żywności, są zobowiązani do corocznego składania sprawozdania o marnowanej żywności do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW), właściwego ze względu na teren województwa, na którym dokonywana jest sprzedaż produktów spożywczych. W sprawozdaniu tym należy wykazać przede wszystkim całkowitą masę marnowanej żywności oraz wysokość opłaty należnej do wpłacenia do Funduszu. Wzór takiego sprawozdania znajduje się w Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z 5 grudnia 2020 roku (Dz. U. z 2022 r. poz. 2246). Sprawozdanie może zostać złożone w formie papierowej osobiście we właściwej siedzibie WFOŚiGW, a także za pomocą poczty tradycyjnej oraz elektronicznej (w ostatnim przypadku wymagane jest podpisanie dokumentu podpisem kwalifikowanym zgodnie z reprezentacją w KRS lub przez pełnomocnika). Sporządzenie sprawozdania niesie za sobą obowiązek obliczenia oraz uiszczenia opłaty za marnowanie żywności, przy czym nie wnosi się jej, jeżeli jej wysokość nie przekracza 300 zł. Kalkuluje się ją według wzoru:
90% x masa zmarnowanej żywności w kg x 0,1 zł
Termin złożenia sprawozdania to 31 marca 2024 roku, natomiast termin uiszczenia opłaty upływa 30 kwietnia 2024 roku.
redakcja: Honorata Zakrzewska-Krzyś
Potrzebujesz wsparcia w zakresie finansowo-księgowym? Sprawdź >> outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton <<
