Jakie zmiany warto wprowadzić w polityce rachunkowości spółki od 1 stycznia 2017 r?

Ustawa o rachunkowości pozwala na zmiany stosowanych zasad rachunkowości od początku roku obrotowego na podstawie decyzji kierownika jednostki. Początek 2017 r. to zatem najwygodniejszy czas na wprowadzenie zmian. Przyjrzyjmy się, co musi, a co może zostać zmienione już od 1 stycznia.

Zobacz podsumowanie zmian w ustawie o rachunkowości!

Zmiany w polityce rachunkowości spółki mogą być obligatoryjne lub dobrowolne. Zmiany są obowiązkowe, jeżeli wynikają z nowelizacji przepisów prawa bilansowego albo utraty prawa do zastosowania uproszczeń.

Zmiany w polityce rachunkowości dotyczą przede wszystkim metod wyceny aktywów i pasywów, sposobu ustalania wyniku finansowego oraz sposobu prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym.

W dokumentacji polityki rachunkowości należy wprowadzić przede wszystkim zmiany, które wynikają z przepisów prawa. Wszystkie jednostki powinny od 1 stycznia 2017 r. uwzględnić zmiany wprowadzone do ustawy w wyniku ostatniej nowelizacji.

W części dokumentacji polityki rachunkowości dotyczącej  zasada  ochrony dokumentów można wprowadzić zapis, że zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 73 ust. 2 UoR przeniesienie na nośniki informatyczne dokumentów nastąpi jeszcze przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego. Zasada ta może dotyczyć wszystkich dowodów księgowych z wyłączeniem dokumentów dotyczących przeniesienia praw majątkowych do nieruchomości, powierzenia odpowiedzialności za składniki aktywów, znaczących umów i innych ważnych dokumentów określonych przez kierownika jednostki. Warunkiem skorzystania z takiej możliwości jest posiadanie urządzeń pozwalających na odtworzenie dowodów w postaci wydruku, jeśli inne przepisy nie stanowią inaczej.

Zmiany dobrowolne w polityce dostępne dla mniejszych jednostek

Od 2016 roku, nie ma już, poza jednym wyjątkiem uproszczeń uwarunkowanych faktem niepodawania sprawozdania finansowego badaniu.

Małe jednostki mogą, jeśli spełniają kryteria wielkościowe i organizacyjne, zastosować pewne uproszczenia, nawet jeśli ich sprawozdania są poddawane badaniu przez audytora, oczywiście pod warunkiem że w ten sposób nie zniekształcą obrazu sytuacji finansowej i majątkowej. Do uproszczeń, z których mogą skorzystać badane podmioty nienależące do tzw. grupy podmiotów zaufania publicznego wskazanych w art. 3 ust. 1e UoR, należą:

1. nieujmowanie odroczonego podatku dochodowego,
2. nieujmowanie umów leasingu,
3. podział inwestycji finansowych jedynie wg ustawy o rachunkowości bez stosowania przepisów rozporządzenia ws. instrumentów finansowych.

Warunkiem jest, że w sprawozdaniu za 2016 rok nieprzekroczone zostaną dwie wielkości:

1. 17.000.000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2. 34.000.000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
3. 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Skorzystanie z powyższych uproszczeń jest dobrowolne. Kierownik jednostki powinien podjąć decyzję z których uproszczeń chce skorzystać i wprowadzić do dokumentacji polityki rachunkowości zapisy pozwalające na zastosowanie uproszczeń, jeśli nie ujęto ich już za 2016 rok.

Zmiany dobrowolne dla wszystkich jednostek

Od początku 2017 roku można także wprowadzić uproszczenia (lub zrezygnować z nich) w zakresie zagadnień, które już od dawna były przewidziane w ustawie o rachunkowości. Kierownik jednostki powinien w każdym wypadku rozważyć, czy uproszczenie to nie przyczyni się do zniekształcenia obrazu sytuacji finansowej i majątkowej podmiotu oraz jej wyniku finansowego.

Do takich uproszczeń należy zaliczyć także kwestie związane z:

1. wyceną produkcji niezakończonej – zamiast ustalać jej wartość wg kosztu wytworzenia obejmującego koszty bezpośrednie i pośrednie (w tym odpowiednia część kosztów stałych), można skorzystać z wariantów przewidzianych w art. 34 ust. 1 pkt 2 UoR, czyli ograniczenia kosztów, które będą budowały wartość produkcji niezakończonej;
2. zakresem ustalenia wartości środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które podlegają amortyzacji rozłożonej w czasie. Kierując się podpowiedziami wynikającymi z regulacji podatku dochodowego, można ustalić wartość zaliczaną jednorazowo do kosztów na poziomie 3.500 zł. W powyższym zakresie uproszczeniem dozwolonym dla każdej jednostki będzie zdecydowanie, które z takich składników będą traktowane jako środki trwałe i wpisywane do ewidencji, a które ze względu na ich niewielkie operacyjne znaczenie mogą być jako materiały od razu odniesione w koszty (na konto „Zużycie materiałów”);
3. odstąpieniem od ustalania przychodów i kosztów wg stopnia zaawansowania w przypadku nieistotnych dla jednostki umów długoterminowych.

Zmiany techniczne dotyczące ujmowania i rozliczania operacji

Zmiany polityki rachunkowości to także decyzje w sferze technicznego sposobu ujmowania i rozliczania operacji gospodarczych. A do wdrożenia takich decyzji początek roku, ze względu na stosunkową łatwość ich wprowadzania do systemu informatycznego rachunkowości, jest najlepszy. Do takich rozwiązań należą przede wszystkim:

1. decyzje w zakresie metody wyceny inwestycji krótkoterminowych (art. 28 ust. 1 pkt 5 UoR przewiduje tu cztery możliwości) inwestycji finansowych długoterminowych (art. 28 ust. 1 pkt 3 UoR przewiduje tu trzy alternatywne rozwiązania);
2. zmiany metody wyceny niefinansowych aktywów trwałych z wartości historycznej na wartość godziwą lub odwrotnie – zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 1a UoR;
3. sposoby ujmowania skutków wyceny inwestycji finansowych zaliczonych do inwestycji długoterminowych, jeśli jednostka stosuje rozporządzenie w sprawie instrumentów finansowych – § 20 rozporządzenia przewiduje tu ujęcie poprzez kapitał z aktualizacji wyceny lub wynikowe;
4. zmiany w zakresie rozliczania rozchodu jednorodnych inwestycji finansowych, w szczególności środków pieniężnych wyrażonych w walutach obcych – tu ustawa przewiduje jedną z metod: FIFO, LIFO bądź kosztu przeciętnego;
5. zmiany zasad dokonywania rozchodu zapasów – ustawa przewiduje tu jedną z metod: szczegółowej identyfikacji, FIFO, LIFO bądź kosztu przeciętnego;
6. rozbudowanie kont księgi głównej polegające na podzieleniu dotychczas używanych kont
7. zmiany zasad ujmowania kosztów np. w zakresie ujmowania kosztów w układzie i/lub rodzajowym i kalkulacyjnym, wprowadzania dodatkowych poziomów analitycznych dla niektórych kosztów (np. w zakresie projektów), wprowadzanie nowych kluczy rozliczeniowych;
8. zmiana systemu przetwarzania danych w zakresie rachunkowości.

Anna Gołębiewska
Menedżer
Grant Thornton