Nakładanie dodatkowego zobowiązania w VAT powinno być dostosowane do przewinienia podatnika, zatem sankcje nie powinny być stosowane wobec podmiotów działających w dobrej wierze.
Według TSUE nakładanie dodatkowego zobowiązania VAT powinno być dostosowane do przewinienia podatnika, zatem sankcje nie powinny być stosowane wobec podmiotów działających w dobrej wierze – tak głosi wyrok z 15 kwietnia 2021 C-935/19. Nowelizacja przepisów art. 112 b Ustawy o VAT nastąpiła dopiero po 2 latach od ww. wyroku TSUE – 6 czerwca 2023 roku. W tym czasie część organów podatkowych stosowała przepisy niegodne z prawem UE.
Czego dotyczył wyrok Trybunału Sprawiedliwości?
Sprawa dotyczyła spółki z o.o. Grupa Warzywna, która dokonała zakupu nieruchomości. Otrzymaną fakturę VAT z kwotą podatku przekraczającą 3 mln zł opłaciła, następnie odliczyła VAT i wykazała operację w deklaracji podatkowej. Ze względu na wystąpienie dużej nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w danym okresie rozliczeniowym, podatnik wystąpił o zwrot zapłaconego podatku. Fiskus po otrzymaniu wniosku o stwierdzenie nadpłaty wszczął kontrolę podatkową. W wyniku kontroli stwierdzono, że doszło do nieprawidłowości – Naczelnik Urzędu Skarbowego zakwestionował odliczenie VAT, stwierdzając że dostawa nieruchomości powinna być zwolniona z VAT, a strony transakcji nie złożyły stosownego oświadczenia o zrzeczeniu się z tego zwolnienia. Powołał się na przepis art. 43 ust. 10 Ustawy o VAT, zgodnie z którym zwolnieniu podlega dostawa budynków, budowli lub ich części z wyjątkiem, gdy dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz gdy pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą nie upłynęły dwa lata.
Spółka zaakceptowała decyzję urzędników oraz złożyła korektę deklaracji, w której wykazała fakturę ze zwolnioną stawką podatku, a tym samym zmniejszyła nadwyżkę podatku VAT. Pomimo skorygowania swojego błędu, podatnik został obciążony dodatkowym zobowiązaniem podatkowym w wysokości 20% kwoty zawyżenia zwrotu podatku – co oznacza, że jego zobowiązanie wyniosło ponad 0,5 mln zł. Decyzja została zakwestionowana przez podatnika, a sprawa trafiła do WSA we Wrocławiu, ten z kolei zapytał TSUE o zgodność przepisu art. 112 b ustawy o VAT z prawem unijnym.
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w myśl art. 112 b ustawy o VAT
Zgodnie z art. 112 b Ustawy o VAT w wyniku stwierdzenia u podatnika nieprawidłowości w złożonej deklaracji podatkowej urząd skarbowy lub urząd celno-skarbowy ma prawo odpowiednio określić wysokość zobowiązania podatkowego, a także ustalić dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości do 30%:
- kwoty zaniżenia zobowiązania,
- kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku,
- zwrotu podatku naliczonego, lub
- różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.
Jeżeli natomiast po zakończeniu kontroli podatkowej lub celno-skarbowej podatnik złożył:
- korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i najpóźniej w dniu złożenia korekty deklaracji wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu podatku albo
- deklarację podatkową i najpóźniej w dniu złożenia wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego,
naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego nalicza dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości do 20%.
Jeżeli podatnik skorygował deklarację zgodnie z art. 64 ust. 4 Ustawy KAS i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu, ustala się zobowiązanie podatkowe w wysokości do 15%.
Przepis w brzmieniu sprzed 6 czerwca 2023 roku nie przewidywał możliwości miarkowania zobowiązania w zależności od okoliczności towarzyszących dopuszczeniu się przez podatnika nieprawidłowości, a to było sprzeczne z art. 273 dyrektywy VAT oraz z zasadą proporcjonalności mocno podkreślaną przez TSUE. Nowelizacja ustawy o VAT w ramach pakietu SLIM VAT 3 jest konsekwencją wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 15 kwietnia 2021 roku (sygn. akt C-935/19).
Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów, organ podatkowy ustalając wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego, powinien wziąć pod uwagę okoliczności towarzyszące, a zatem:
- okoliczności powstania nieprawidłowości,
- rodzaj i stopień naruszenia ciążącego na podatniku obowiązku, które skutkowało powstaniem nieprawidłowości,
- wagę i częstotliwość stwierdzonych nieprawidłowości,
- kwotę stwierdzonych nieprawidłowości,
- działania podjęte przez podatnika po stwierdzeniu nieprawidłowości w celu usunięcia ich skutków.
Zwrot zapłaconych sankcji
Nie ulega wątpliwości, że wyrok TSUE jest szansą dla podatników, którzy nie działając w złej wierze, zaniżyli kwotę zobowiązania podatkowego, zawyżyli kwotę zwrotu podatku, bądź nie złożyli deklaracji od towarów i usług oraz nie zapłacili zobowiązania podatkowego – mogą oni ubiegać się o zwrot zapłaconych sankcji wraz z należnymi odsetkami. Jak stanowi art. 273 dyrektywy unijnej – popełnienie błędu w rozliczeniach VAT nie jest przesłanką do nałożenia sankcji, ponieważ nie jest to działanie nakierowane na oszustwo podatkowe i uszczuplenie wpływów do budżetu państwa. Poza tym, celem zastosowania dodatkowego zobowiązania VAT, zgodnie z art. 112 b, miało być jedynie karanie oszustów podatkowych, nie powinno więc być stosowane w przypadku zwykłych omyłek, czy niedotrzymania terminu złożenia deklaracji.
Wyrok TSUE oraz jego implementacja w polskich przepisach jest przesłanką umożliwiającą powrót do otwartych, ale także zamkniętych postępowań z organami podatkowymi oraz sądami, dając szansę na korzystne dla podatników zakończenie spraw.
Potrzebujesz wsparcia w zakresie finansowo-księgowym? Sprawdź >> outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton <<
